Antidepressantlar giyohvandlikka olib keladimi? Ular sizni semiz qiladimi? Libido yo’qoladimi? Kabızlık va ko’ngil aynishdan azob chekishingiz kerakmi? Dori-darmonlarni yozish abadiymi? Ko’p savollar bor – ularga javob topish unchalik oson emas. Bugun biz sizga bu borada yordam berishga harakat qilamiz.
Antidepressantlar nima
Antidepressantlar depressiya va umumiy tashvish buzilishi, obsesif-kompulsiv buzuqlik (OKB) va travmadan keyingi stress buzilishi (TSSB) kabi boshqa holatlar uchun farmakologik davolash sifatida ishlatiladigan psixotrop dorilardir .
Antidepressantlarning asosiy vazifasi neyrotransmitterlarning nisbatini normallashtirishdir – miyaning bir neyronidan boshqasiga noyob signallarni uzatuvchi kimyoviy moddalar. Depressiya rivojlanishida serotonin va norepinefrin ishtirok etadi, deb ishoniladi – antidepressantlarning turli guruhlari ta’siri ularga qaratilgan.
Surunkali og’riq sindromi uchun antidepressantlarning ayrim guruhlari buyuriladi – bu neyrotransmitterlarning og’riq signalini uzatishga ta’siri bilan izohlanadi. Bundan tashqari, antidepressantlarni qabul qilish kuchlanishning bosh og’rig’ini davolash uchun imkoniyatdir .
Ta’sir mexanizmiga qarab, antidepressantlar bir necha guruhlarga bo’linadi :
- Selektiv serotoninni qaytarib olish inhibitörleri (SSRI). Masalan, fluoksetin, paroksetin, sertralin. Ular ko’pincha dori-darmonlarni tanlashda qo’llaniladi, chunki ularni qabul qilishda noxush yon ta’sirlar kamroq rivojlanadi.
- Serotonin va norepinefrinni qaytarib olish inhibitörleri (SNRI) – duloksetin, venlafaksin.
- Atipik antidepressantlar. Bu guruhga mirtazapin, vortioksetin, vilazodon kiradi.
- Trisiklik antidepressantlar – amitriptilin. Antidepressantlarning boshqa guruhlariga qaraganda ko’proq sezilarli yon ta’sirga olib kelishi mumkin.
- Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI) – tranilsipromin, fenelzin.
Antidepressantlar giyohvandlikka olib keladimi?
Yo’q. Giyohvandlik – bu o’z vaqtida yordamisiz miyada jiddiy o’zgarishlarga olib keladigan jiddiy surunkali holat. Qaramlik ikki guruhga bo’linadi:
- psixofaol moddalarni iste’mol qilish bilan bog’liq buzilishlar – antidepressantlar qaramlikni shakllantiradigan dorilar ro’yxatida emas;
- xulq-atvorga qaramlik.
Antidepressantlardan to’satdan voz kechish , agar odam ularni olti haftadan ko’proq vaqt davomida qabul qilsa, olib tashlash belgilari paydo bo’lishi mumkin: tashvish, uyqusizlik, bosh og’rig’i, bosh aylanishi, charchoq, asabiylashish, ko’ngil aynish va depressiya belgilarining qaytishi.
Bularning hech biri giyohvandlik emas. Chiqib ketish sindromi vaqt o’tishi bilan o’z-o’zidan yo’qoladi. Antidepressantlarni asta-sekin va shifokor nazorati ostida qabul qilishni to’xtating – bu qarorga o’zingiz kelmasligingiz kerak.
Bu darhol osonroq bo’ladimi?
Katta ehtimol bilan emas. Dori-darmonlarni qabul qilishni boshlaganingizda, yon ta’sirlar paydo bo’ladi :
- ko’ngil aynishi;
- ishtahaning ortishi;
- charchoq, uyquchanlik;
- uyqusizlik;
- quruq og’iz;
- ich qotishi;
- bosh aylanishi;
- tashvish va bezovtalik belgilarining kuchayishi;
- libidoning pasayishi, erektsiya muammolari, orgazmga erishish qiyinligi.
Dori-darmonlarni qabul qilishni buyurgan shifokor bilan yon ta’sirlarni qanday bartaraf etish haqida gaplashishingiz kerak. O’zingizni uzoq muddatga sozlash juda muhim – dori tanlash ham biroz vaqt talab qilishi mumkin. O’zingizga va his-tuyg’ularingizga ehtiyot bo’ling, shifokoringizning xabarisiz dozani o’zgartirishga yoki preparatni qabul qilishni to’xtatishga qaror qilmang.
Antidepressantlar sizni semiradimi?
Og’irlikning ortishi antidepressantlarning deyarli barcha guruhlarini qabul qilishning mumkin bo’lgan yon ta’siridan biridir. Shuni ta’kidlash kerakki, ular majburiy emas, balki mumkin. Har bir inson preparatni qabul qilishga har xil munosabatda bo’ladi.
Bundan tashqari, eslash kerak: keyin natija degani emas. Antidepressantlar har doim ham kilogramm ortishiga bevosita ta’sir qilmaydi, boshqa sabablar ham bo’lishi mumkin:
- Depressiya tufayli ortiqcha ovqatlanish yoki jismoniy faollikni kamaytirish odat tusiga kiradi.
- Ba’zi odamlar depressiya tufayli ishtahaning pasayishi tufayli vazn yo’qotishadi. Depressiv buzilish belgilari yo’qoladi – tuyadi kuchayadi, vazn ortadi.
- Yoshi bilan kattalarning vazni tez-tez ortadi – antidepressantlar bunga hech qanday aloqasi bo’lmasligi mumkin.
Antidepressantlar libidoni kamaytiradimi?
Ha, bunday ta’sir mumkin . Bundan tashqari, erektsiya, orgazmga erishish va qo’zg’alish bilan bog’liq qiyinchiliklar bo’lishi mumkin. Jinsiy aloqa paytida odam o’zini noqulay his qilishi mumkin.
Bu haqda nima qilish kerak?
- Bir necha hafta kuting. Yon ta’siri yo’qolishi mumkin.
- Dozani sozlang, preparatni o’zgartiring, qo’shimcha dori-darmonlarni qabul qilishga murojaat qiling – ikkinchi antidepressant yoki jinsiy funktsiyaga ta’sir qiluvchi dorilar. Bunday qarorlar faqat shifokor bilan birgalikda qabul qilinishi mumkin.
Preparatni qancha vaqt ichish kerak?
Bu savolga faqat terapiyani tanlash bilan shug’ullanadigan shifokor javob berishi mumkin. Antidepressantlarni qabul qilish bir necha oydan bir necha yilgacha davom etishi mumkin.
Spirtli ichimliklar ichish mumkinmi?
Darhol rezervatsiya qilaylik: biz spirtli ichimliklar ichmaymiz va sizga maslahat bermaymiz. Spirtli ichimliklarning xavfsiz dozasi yo’q.
Ayniqsa, antidepressantlarni qabul qilganda va nima uchun :
- Anksiyete va depressiya belgilari kuchayishi mumkin;
- mumkin bo’lgan yon ta’sirlarning kuchayishi;
- alkogol bilan birgalikda MAOI guruhidagi antidepressantlar qon bosimining sezilarli darajada oshishiga olib kelishi mumkin;
- antidepressantlar va spirtli ichimliklarning kombinatsiyasi kognitiv funktsiyaga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin;
- Sedativ ta’sir kuchayishi mumkin.
Natija qanday?
Agar antidepressantlar ko’rsatmalarga muvofiq buyurilsa va shifokor tavsiya qilganidek qabul qilinsa, ularda qo’rqinchli yoki xavfli narsa yo’q. Shifokorga savollar berishdan tortinmang, ularga ishonchli manbalardan javob izlang va tajribangiz bilan o’rtoqlashing.