Arabistondagi ijtimoiy-iqtisodiy inqiroz

6-asrdan boshlab nafaqat Yaman, balki G’arbiy Arabiston ham Vizantiya va Sosoniy Eron o’rtasidagi kurash ob’ektiga aylandi. Bu imperiyalarning kurashidan maqsad Oʻrta yer dengizi boʻyidagi mamlakatlardan Hindiston va Xitoyga boradigan karvon yoʻllarini, xususan, Yamandan Hijoz orqali Suriyaga boradigan yoʻlni egallab olish edi. Vizantiya ham, Eron ham 6-asr boshlarida mahalliy zodagonlardan foydalangan holda Yamanda oʻzlarini qoʻllab-quvvatlashga harakat qilishdi. ikki siyosiy guruh paydo bo’ldi – Vizantiya va Eronparast. Bu guruhlarning kurashi dinning mafkuraviy qobig’i ostida o’tdi: xristian savdogarlari Vizantiya tarafdorlari sifatida harakat qildilar, yahudiy savdogarlar Eron bilan ittifoq tuzishga intildilar.

Yamandagi diniy kurash Vizantiyaga uning ichki ishlariga aralashish uchun bahona berdi. Vizantiya yordam so’rab u bilan siyosiy ittifoqda bo’lgan Efiopiyaga murojaat qildi. Oldin qo‘shinlari Yamanga bostirib kirgan va hatto bir paytlar uni Efiopiya qirolining hukmronligiga bo‘ysundirgan Efiopiya (IV asrning uchinchi choragida) Yamanga harbiy yurish olib borgan va bu yerda Efiopiya hukmronligi o‘rnatilishi bilan yakunlangan. (525). Yaman hokimi Abraha boshchiligidagi Efiopiya armiyasi Makkaga qarshi yurish boshladi. Biroq, armiyada avj olgan chechak epidemiyasi tufayli kampaniya muvaffaqiyatsiz yakunlandi. Vizantiyaning Efiopiyaliklar yordamida G’arbiy Arabistonda o’z hukmronligini o’rnatishga urinishi Fors dengiz flotining Yamanga ekspeditsiyasini keltirib chiqardi. Efiopiyaliklar Yamandan quvib chiqarilib, maʼlum vaqt oʻtgach, u yerda Eron hukmronligi oʻrnatildi (572—628). Sosoniylar hukumati hind tovarlarining Vizantiyaga tranzitini faqat Eron orqali yo’naltirishga va Yaman orqali tranzitga yo’l qo’ymaslikka harakat qilishdi, natijada ular parchalanib ketdi. Sug’orish tizimlari birin-ketin ishdan chiqdi, shaharlar tanazzulga yuz tutdi.

Qizil dengizdan Fors ko’rfaziga boradigan savdo yo’llarining harakatlanishi Arabiston iqtisodiyotiga katta ta’sir ko’rsatdi. Makka savdosi ham izdan chiqdi. Ilgari karvon savdosidan tuya haydovchilar va qorovullar bilan ta’minlab kelgan ko‘plab qabilalar endi qashshoqlashgan. Makkalik zodagonlar o’zlarining savdo operatsiyalarini qisqartirishga majbur bo’lib, intensiv ravishda sudxo’rlik bilan shug’ullanishdi va ko’plab qashshoq qabilalar Makka boylaridan qarzdor bo’lib qolishdi.

Bir tomondan, zodagonlar bilan qabilalarning oddiy a’zolari, qul egalari va qullar o‘rtasidagi ziddiyatlarning tobora chuqurlashib, keskinlashib borishi Arabistonda ijtimoiy-iqtisodiy inqirozga olib keldi. Bu inqirozdan chiqish yo‘lini izlashda arab zodagonlari, xususan Makka zodagonlari o‘rtasida yangi yerlar, qullar va boshqa o‘ljalarni tortib olish orqali boyib ketish uchun keng imkoniyatlar ochishi mumkin bo‘lgan bosqinchilik urushlariga intilish paydo bo‘ldi. . Bularning barchasi Arabistonda butun Arabiston yarim oroli miqyosida davlat shakllanishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratdi.

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan