Oldingi boblarda Osiyo va Afrikaning ayrim mamlakatlarida mezolit davrining oxirida va neolit davrida dehqonchilik qanday rivojlana boshlaganligi tasvirlangan.
Dehqonchilik madaniyatining ilk markazlari qatoriga Falastin, Misr, Eron platosi, Iroq etaklari va Oʻrta Osiyoning janubiy qismi hududlari kiradi. Bu yerda dastlab dehqonchilik juda ibtidoiy edi. Bu issiq va quruq joylarda, faqat nam shamollar yog’ingarchilik miqdorini oshirgan tog’ etaklarida mumkin edi; Ba’zi joylarda namlik baland tog’ qorlarining erishi bilan ta’minlangan. Bu yerda birinchi dehqonlar togʻ daryolaridan suvdan foydalanganlar; ularni to’sib, ular shu tariqa o’z dalalarini sug’ordilar. Miloddan avvalgi 5-ming yillikda. e. qishloq xoʻjaligi markazlari Gʻarbiy Osiyoning togʻ etaklarida keng tarqalgan (Tell Halaf va Samarra madaniyatlari). Shunga o’xshash sharoitlar Hindiston va Xitoyning qishloq xo’jaligi uchun eng qulay mintaqalarida paydo bo’ldi. Kichik Osiyo, Bolqon yarim oroli va Oʻrta yer dengizi boʻyidagi boshqa mamlakatlarning neolit davri qabilalari orasida dehqonchilik paydo boʻldi va tarqaldi. Biroz vaqt o’tgach, lekin hali ham neolit davrida Evropaning dasht va o’rmon-dasht zonalarida, shuningdek, Kavkaz qabilalari orasida qishloq xo’jaligi paydo bo’ldi. 3-ming yillikning oxiriga kelib bu hududlarning barchasida dehqonchilik allaqachon keng tarqalgan edi.
Neolit davrining boshqa qabilalari asosan ov va baliqchilik, qisman terimchilik bilan yashashni davom ettirgan.
Qishloq xo’jaligi bilan bir qatorda xonaki hayvonlarni ko’paytirish ham tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bu davrda chorvachilik ko’pincha ketmonchilik va ayniqsa ovchilikdan ko’ra ko’proq ta’sir ko’rsatdi. Buning uchun qulay sharoitlar mavjud bo’lgan joylarda, ayrim qabilalar uchun chorvachilik ovchilikdan ko’ra qabila hayotini ishonchliroq ta’minlovchi asosiy ishlab chiqarish turiga aylandi. Ba’zi hollarda – ayniqsa dasht mintaqalarida – qabilalar hatto dehqonchilikni tashlab, asta-sekin faqat chorvachilikka o’tadilar, bu, masalan, janubiy rus dashtlarida eramizdan avvalgi 3 va 2 ming yilliklarning oxirida yashovchi ba’zi qabilalar orasida sodir bo’ldi. e. Shunday qilib, ibtidoiy qabilalarning umumiy massasidan chorvador chorvador qabilalar vujudga keldi — birinchi yirik ijtimoiy mehnat taqsimoti yuzaga keldi.
Miloddan avvalgi IV-III ming yilliklardagi eng muhim o’zgarishlar. e. subtropik zonadagi qabilalar hayotida uchraydi.