Saflar boshida yozish.
Ilk podshohlik davrida Misr yozuvi allaqachon rivojlangan. Birinchi sulola davrigacha bo’lgan so’nggi o’n yilliklarda misrliklar allaqachon barcha asosiy belgilar turlaridan va ularni birlashtirishning barcha asosiy usullaridan foydalanganlar, ular keyinchalik qo’llashgan.
Rim imperiyasining zamondoshlari bo’lgan yunon yozuvchilari o’sha paytda deyarli faqat ibodatxonalar devorlariga o’yilgan Misr yozuvlarining belgilarini yunoncha «ieros» (muqaddas) va «glifo» (kesilgan, o’yib) so’zlaridan ierogliflar deb atashgan. Tashqi ko’rinishiga ko’ra, ierogliflar tirik mavjudotlar va turli xil narsalarning rasmlari edi. Ierogliflar so’zni to’g’ridan-to’g’ri «tasvirlagan», masalan, buqaning tasviri «buqa» so’zini anglatgan yoki bilvosita so’zning mazmuniga ishora qilgan, masalan, klub tasviri – qo’shni qabilalarning quroli – o’z mamlakatining nomini «Liviya» degan ma’noni anglatadi. Ko’p so’zlarni etkazish uchun ular bizning jumboqlarimizni eslatuvchi usulga murojaat qilishdi, ya’ni tovushlar ob’ektlarning undosh nomlarini tasvirlaydigan ierogliflar bilan ko’rsatilgan. Bunda faqat undosh tovushlar hisobga olindi. Shunday qilib, misrliklar «million» ma’nosini anglatuvchi xx so’zini ham Xx xudosi tasviri bilan yozishgan; dumaloq qozon tasviri, misr tilida, turli so’zlarda emas, undoshlarni bildiradi; nonning tasviri, Misrda t, – undosh t 24 ta dastlabki Misr undoshlarining har biri alohida belgiga ega bo’lganligi sababli, faqat «harflar» bilan yozish mumkin edi, ammo misrliklar hech qachon alifbo yozuviga o’tmagan. 1-sulolaning boshlariga kelib, odatiy aralash imlo ishlab chiqilgan bo’lib, bitta so’zni etkazish uchun tasviriy ma’noga ega bo’lgan ikkala belgi va tovush belgilari birgalikda yozilgan. Shunday qilib, Misr tilidagi «Liviya» so’zi Chhne undosh tovushlaridan iborat bo’lib, uni yuqorida aytganimizdek, biz gaplashayotganimizni bildirish uchun kulp belgisi bilan va qumli er tasvirini berish mumkin edi; cho’l mamlakat haqida. Ammo birinchi majoziy belgidan keyin yana bir «qozon» qo’shish mumkin edi. Bu belgi hech qanday ma’noga ega emas edi. Klub ko’rsatgan so’zda not undosh tovushlari borligi shunday tushuntirildi.
Birinchi suloladan oldin ham ulamolar idishlarni siyoh yozuvlari bilan jihozlash bilan belgilashgan. Ushbu yozuvlarning qo’l yozuvi ba’zan ma’lum bir ravonlik va ishonchlilik bilan ajralib turadi. 1 va 2 sulolalar davrida idish-tovoqlarga siyoh bilan qilingan ieroglif yozuvlarida qo’l yozuvining bunday ravonligi ortdi. Dastlabki ikki sulola yozuvlaridagi yozuv asboblari tasvirlari (ierogliflari) oʻshanda ham uzun qamish choʻtkalar yordamida siyoh yozganliklarini isbotlaydi.
Misr yozuvi o’zining dastlabki rivojlanishiga, birinchi navbatda, uning yirik uy xo’jaliklarida va davlat idoralarida keng qo’llanilishi bilan bog’liq. Xuddi shu sabab Ilk Qirollikda buxgalteriya hisobining nisbatan yuqori darajasini tushuntiradi. Birinchi sulolaning boshiga kelib, Misr kalkulyatorlari juda ko’p sonlar bilan ishlagan; O’sha paytda ham til va yozuvda 10 000, 100 000, 1 000 000 ni bildiruvchi maxsus so’zlar va belgilar mavjud edi. Birlik, o‘nlik, yuzlik, minglik va hokazolarni bildiruvchi ierogliflar sonda qancha birliklar, o‘nlik, yuzlik, minglik va hokazo bo‘lsa, shuncha marta yozilar edi, masalan: 23 soni ikki kamon bilan yozilib, o‘nliklarni bildirgan. , va uchta tayoq.
Kutilganidek, qishloq xo’jaligi odamlari orasida xronologiya yillar bo’yicha hisoblab chiqilgan, oylar va kunlarga bo’lingan. Hech bo’lmaganda Birinchi sulolaning boshidan boshlab, davlatning iqtisodiy farovonligi bog’liq bo’lgan Nil suv toshqini darajasi har yili eng aniqlik bilan o’lchanardi. Nil daryosining suv sathi tegishli yilda qayd etilgan. Har bir yil sodir bo’lgan voqealarga qarab o’z nomini oldi. Xronikalarda shohlarning nomlari, yillar nomlari, Nil daryosining darajasi qayd etilgan.
E’tiqodlar.
Ilk saltanat davrida davlat rahbarining ilohiylik haqidagi ta’limoti mavjud sinfiy tuzumni mustahkamlashga xizmat qilgan. Yuqorida aytganimizdek, podshoh shaxsi ilohiylashtirilgan, xudolar podshohlarning qarindoshlari va homiylari hisoblangan. Shunday qilib, zolimlarning kuchi ilohiylik aurasi bilan o’ralgan edi.
O’sha davr manbalarida juda ko’p xudolar qayd etilgan, ularning aksariyati keyinchalik o’z ahamiyatini saqlab qolgan. Bir qator xudolarga hayvonlar qiyofasida sig’inishgan. Ba’zi xudolar nafaqat o’ziga xos joylarda hurmatga sazovor bo’lgan. Quyi Misrning Saisa Neyt shahrining jangovar ma’budasi Birinchi sulola davrida mamlakatning boshqa qismlarida katta hurmatga sazovor bo’lgan. Qishloq xo’jaligi xudosi – keyinchalik keng hurmatga sazovor bo’lgan Ra quyoshi ikkinchi sulola davrida qirol nomining bir qismi sifatida birinchi marta tilga olingan.
Inson jonining mavjudligiga ishonish, inson ismining alohida ma’nosi Birinchi sulola davridagi yozuvlarda ham yaqqol namoyon bo’ladi. Marhumni uy-joy (maqbara), keyingi hayot uchun oziq-ovqat va idishlar bilan ta’minlash g’amxo’rligi o’tmishdan meros bo’lib, yanada rivojlandi.
Keyinchalik katta ahamiyatga ega bo’lgan sehrga e’tiqod bu erda va u erda qadimgi Misr manbalarida uchraydi.
Art.
Ilk qirollikning fuqarolik tuzilmalaridan hech narsa yoki deyarli hech qanday muhim narsa saqlanib qolmagan. Agar biz qadimgi Misr ibodatxonalarini yozma belgilar-tasvirlarga ko’ra hukm qilsak, bular ko’cha ichidagi kichik binolar edi. Ilk Misr arxitekturasining biz batafsil ma’lum bo’lgan yagona tarmog’i – bu shohlar va ayniqsa zodagonlarning qabrlari. Ilk qirollik zodagonlarining qabrlari ko’p jihatdan keyingi Qadimgi podshohlikning qabr tuzilmalarini kutgan. Toʻgʻri toʻrtburchakli yer usti binolari uyin shaklida (tashqi koʻrinishiga koʻra, ular odatda arabcha “mastaba” – uyum, oʻrindiq deb ataladi) 1-suloladan keyin ham koʻp asrlar davomida zodagonlar qabri qurilishida muhofaza qilingan. Dastlab ular toshdan emas, balki xom g’ishtdan qurilgan. Qadimgi Misr qabrlarining ba’zilari, odatdagilaridan farqli o’laroq, keyinchalik zamonaviy saroylarga taqlid qilib, aniq proektsiyalar va bo’shliqlar bilan yon yuzalar bo’ylab ajratilgan. Qadimgi qirollikning boshida qirollik qabri sifatida ko’riladigan qadam piramidasi 1-sulola davrida embrionda allaqachon ma’lum bo’lgan. Zodagonlarning qabrlaridan biri keyinchalik qayta qurilgan bo’lsa-da, bir-birining ustiga qo’yilgan borgan sari kichikroq to’rtburchaklar ustki inshootlar sifatida qurila boshlandi.
Kichik va juda oz sonli katta dumaloq haykallarning katta qismi Erta Shohlik davridan kelgan. Birinchi suloladan oldingi davrda yoki uning hukmronligining boshida ham alohida ustalar odamlar va hayvonlarni tasvirlashda ajoyib muvaffaqiyatga erishdilar. Masalan, Yuqori Misr tojini kiygan eskirgan yigitning hayratlanarli hayotiy qiyofasi. Ammo Ikkinchi sulola davrida ham odamlarning katta tosh haykallari ba’zan tananing alohida qismlarining nomutanosibligi bilan ajralib turardi.
Haykallar diniy maqsadni ko‘zlaganligi sababli, ularning tashqi ko‘rinishi – o‘rni, rang-barangligi va hokazolar haykaltarosh uchun majburiy bo‘lgan va ular qisman sulolagacha bo‘lgan san’atda rivojlangan bo‘lsa-da, faqat san’atda mustahkamlangan ma’lum qoidalar bilan belgilanadi. erta shohlik.

Samolyotdagi tasvirlar o’qilgandek ko’p ko’rilmagan. Birinchi sulolalar davrida yassi tasvirlar va yozuv ajralmas birlik hosil qilgan. Ushbu tasvirlarning yaratilishi ham asta-sekin ma’lum qoidalar bilan mustahkamlangan. Rassom ob’ektni tekislikda u yoki bu tasodifiy holatda, u yoki bu tasodifiy nuqtai nazardan ko’ra oladigan darajada emas, balki ob’ektni shunday tasvirlashga harakat qildiki, uning barcha xarakterli belgilari bir vaqtning o’zida ko’rinadi. vaqt. Ob’ektlar bir vaqtning o’zida to’g’ridan-to’g’ri va yon tomondan ko’rib chiqilgandek tasvirlangan. Bu, bizning fikrimizcha, inson qiyofasining g’alati qurilishini tushuntiradi: bosh, tirsaklar va pastki tana yon tomonga burilgan, elkalari va ko’zlari esa tekis chizilgan. Yon ko’rinishi odatda muhimroq bo’lgan hayvonlar tasvirlarida Misr tasviri biznikidan kamroq farq qiladi.
Misrning samolyotda tasvirlash usuli birinchi suloladan ancha oldin rasm va o’ymakorlikda tasvirlangan, ammo izchil amalga oshirilmagan. Faqat Birinchi sulola arafasida bu aniq qoidaga aylandi, u qadimgi Misr san’atining keyingi rivojlanishi davomida o’z kuchida qoldi. Ehtimol, bu erda dinning konservativ ta’siri paydo bo’ldi: bu uslub diniy tasvirlar uchun an’anaviy sifatida o’rnatildi.
Birinchi sulola davrida qatl qilish mahorati tez o’sdi. 1-sulolaning boshlanishi davrida samolyotdagi tasvirlarda kuzatilgan ba’zi bir noaniqlik keyinchalik ishonch, kompozitsiyaning uyg’unligi va kerak bo’lganda figuralarni tasvirlashda harakatchanlik bilan almashtirildi.