Yangi ijtimoiy munosabatlarning vujudga kelishi yangi din – islom shaklidagi yangi mafkuraning vujudga kelishiga olib keldi. Islom (so’zma-so’z «bo’ysunish») yoki boshqa ma’noda islom yahudiylik, nasroniylik elementlari, haniflar ta’limoti va qadimgi arablarning musulmongacha bo’lgan tabiat kultlarining marosim qoldiqlari birikmasidan shakllangan. Islomning asoschisi Quraysh qabilasiga mansub Hoshimiylar urug’idan bo’lgan Makkalik savdogar Muhammad edi. Musulmonlar er yuzida payg’ambar va «Xudoning elchisi» deb hisoblaydigan Muhammadning nomi keyinchalik har xil rivoyatlar bilan o’ralgan.
Makkada islomning qattiq tavhidni targ’ib qilish va butparastlikka qarshi kurash dastlab juda kam tarafdorlarni topdi. Abu Sufyon boshchiligidagi Makka zodagonlari bu xutba o‘z xudolari bilan Ka’ba ziyoratgohiga sig‘inishning qulashiga sabab bo‘lishidan qo‘rqishdi va Ka’baga egalik qilish Makkaning arab qabilalari bilan siyosiy ta’siri va savdo aloqalarini ancha mustahkamladi. Shuning uchun yangi din tarafdorlari ta’qibga uchradilar. Bu ularni Muhammad boshchiligida 622 yilda Madinaga ko’chib o’tishga majbur qildi. Bu hijrat sodir bo’lgan yilning boshi (hijrat) keyinchalik qamariy yillarga asoslangan yangi musulmon taqvimining boshlanish sanasi sifatida qabul qilingan. Madinada musulmonlar jamoasi vujudga keldi, uning asosiy rahbarlari Muhammad bilan birga savdogarlar Abu Bekr va Umar edilar.
Makkadagi Ka’ba. Kichik Osiyodagi tosh plitadagi rasm. XVI asr
Musulmonlarni Madinaga avs va Xazraj kabi arab qabilalarining yuqori qismi chaqirgan, ular Makkalik boy zodagonlardan nafratlangan, ko’p madinaliklardan qarzdor bo’lgan. Makkadan Madinaga ko’chib kelgan musulmonlar keyinchalik sharafga aylangan muhojirlar (muhojirlar), qisman nasroniy mazhablari orasidan islomni qabul qilgan Madina aholisi esa ansorlar (yordamchilar) nomini oldilar. Keyinchalik muhojirlar, ansorlar va ularning avlodlari payg’ambarning o’z avlodlari bilan birgalikda musulmon jamoasining imtiyozli elitasini tashkil etdilar. Madinada mustahkam o‘rnashib olgan muhojirlar Avs va Xazraj qabilalari bilan birgalikda Makkaga qarshi qurolli kurash olib borib, Makka karvonlariga mol-mulk bilan hujum qilishdi. Bu kurashda Makkalik puldorlar va savdogarlarga dushman boʻlgan Arabistonning koʻpgina qabilalari musulmonlar bilan ittifoq tuzdilar.