
Birgalikda mehnat faoliyati, umumiy uy, uning aholisini isitadigan umumiy olov – bularning barchasi tabiiy zarurat bilan odamlarni birlashtirdi va birlashtirdi. Tabiatga qarshi kurashish uchun odamlarni birlashtirish zarurati bilan bog’liq ijtimoiy aloqalarning mustahkamlanishi Musteriya aholi punktlarining butun ahvoli, ularning butun madaniyati, faoliyatining barcha izlari, shu jumladan bu tomondan oddiy va noaniq ko’rinadigan topilmalardan yaqqol dalolat beradi. oshxona chiqindilari” minglab yoki hatto oʻn minglab hayvonlar suyaklari koʻrinishida neandertallarning gʻor uylarida va ularning ochiq havoda joylashgan joylarida topilgan. Ular insoniyatdan oldingi holatdan meros bo’lib qolgan hayvoniy xudbinlikni qanday qilib asta-sekin yengib chiqqanini ko’rsatadi. Hayvonlardan farqli o’laroq, inson endi nafaqat o’zi va nafaqat o’z farzandlari, balki butun jamiyat haqida qayg’urmaydi. Musteriya ovchilari o’ljani ov joyida eyish o’rniga, uni g’orga olib borishdi, u erda ayollar, bolalar va qariyalar yonayotgan olov atrofida uy ishlari bilan band edilar. Ibtidoiy jamoa tuzumining barcha bosqichlarida xarakterli bo’lgan oziq-ovqat mahsulotlarini jamoaviy taqsimlash va birgalikda iste’mol qilish odati fanga ma’lum bo’lgan barcha etnografik materiallarda aniq isbotlangan.

Aynan shu davrda ijtimoiy hayotning yangi shakliga o’tish boshlangan bo’lsa kerak. Klan jamiyatining eng qadimiy shakli — ona urugʻi jamoasi, yaʼni qarindoshlik rishtalari bilan bogʻlangan jamoaning dastlabki asoslari vujudga keladi. O’sha davrda mavjud bo’lgan nikoh munosabatlari shakli tufayli faqat bolaning onasi shubhasiz ma’lum bo’lib, u ayolning iqtisodiy hayotdagi faol roli (terimchilik, ovchilikda ishtirok etish) yoki uning saqlovchi roli bilan bir qatorda. olov, qat’iy. uning yuqori ijtimoiy mavqei.
Bu vaqtga kelib, nikoh munosabatlarining shakllari allaqachon rivojlanishning muhim yo’lini bosib o’tgan, ammo ular qanday darajaga etganligini aniq aytish qiyin. Dastlab, yuqorida aytib o’tilganidek, jinslar o’rtasidagi munosabatlar, aftidan, ijtimoiy qoidalar bilan buzilgan. Oilaning keyingi rivojlanishi, birinchi navbatda, ota-onalar va bolalar avlodlari o’rtasidagi, so’ngra aka-uka va opa-singillar o’rtasidagi nikoh aloqalarini cheklash orqali nikoh aloqalarida ishtirok etuvchi shaxslar doirasini toraytirish chizig’ini kuzatib bordi.