Metall davriga o’tish.

Taxminan bir vaqtning o’zida oltin, mis, kumush, qo’rg’oshin va qalay kabi metallar Osiyo, Shimoliy-Sharqiy Afrika va Evropaning turli joylarida odamlarga ma’lum bo’ldi. Mis insoniyatning iqtisodiy hayotida darhol eng katta ahamiyatga ega bo’ldi, u birinchi navbatda aralashmalarsiz, keyin esa boshqa metallar bilan qotishmalarda (ko’pincha qalay bilan) temir metallurgiyasi o’zlashtirilgunga qadar eng muhim metall bo’lib qoldi.

Iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lgan birinchi metall buyumlarni mahalliy misdan odam yasagan. Misning qattiqligi tosh davrida odamlar mehnat qurollari yasagan chaqmoqtosh, obsidian va boshqa turdagi toshlardan past. Lekin u ham juda katta afzalliklarga ega. Sovuq bo’lsa ham, siz mis ob’ektining shaklini o’zgartirish uchun soxtalashtirishingiz mumkin; Agar siz misni eritsangiz, unga toshga berilmaydigan shaklni berishingiz mumkin. Sayqallangan tosh bolta yasash uchun haftalar, hatto oylar davomida qattiq mehnat qilish kerak edi; misdan uni ancha tez va qulayroq qilish mumkin edi. Buzilgan tosh asbob deyarli tuzatib bo’lmas edi; misni eritib yuborish mumkin edi. O’sha davr odamlari uchun sayoz suvdan yasalgan xanjar, bolta, nayza uchlari, qarmoqlar, ignalar, yog’ochga ishlov berish asboblari va boshqa ko’plab buyumlar toshdan yasalgan buyumlarga qaraganda beqiyos mukammal bo’lib chiqdi. Bundan tashqari, misdan toshdan umuman yasash mumkin bo’lmagan buyumlar (quvurlar, simlar, mixlar va boshqalar) yasash mumkin.

Rudadan metallarni olishning dastlabki usullari juda nomukammal edi – rudani oddiygina olovda qovurish, keyin uni ibtidoiy eritish pechlarida ko’mir bilan aralashtirish. Ammo birinchi qadamlar qo’yildi, inson metall davriga kirdi va bu ishlab chiqarishda, keyin esa insoniyatning ijtimoiy hayotida juda katta oqibatlarga olib keldi. Mahalliy metallardan foydalanish insoniyatga miloddan avvalgi 6-5 ming yilliklardan beri ma’lum bo’lgan. e. Ammo metall davrining boshlanishi miloddan avvalgi 4-ming yillikdan boshlab hisobga olinishi kerak. e., G’arbiy Osiyo, Misr, Hindiston va boshqa mamlakatlarda rudalardan mis eritish o’zlashtirilganda. O’sha davrdagi metallurgiyaning nomukammalligi, shuningdek, oson qazib olish mumkin bo’lgan boy rudalar konlarining nisbatan kamligi mis uzoq vaqt davomida toshni ishlab chiqarish sohasidan siqib chiqara olmasligiga sabab bo’ldi va u o’ynashda davom etdi. asboblarni ishlab chiqarish uchun material sifatida juda muhim rol o’ynaydi. Miloddan avvalgi IV-III ming yilliklar davri. e. – xalkolit davri, ya’ni mis-tosh davri («Xalkolit» – lotincha «eneus» – mis va yunoncha «lithos» – tosh so’zlaridan olingan atama).

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan