Mikrobiologiya – mikroorganizmlar, ya’ni mikroskop bilan ko’rish mumkin bo’lgan juda kichik organizmlar haqidagi fan. Ular orasida bakteriyalar, viruslar, zamburug’lar va protozoa va mikroskopik alglar kabi noroziliklar mavjud. Ushbu organizmlarning tasnifi va ba’zi asosiy xususiyatlari bobda keltirilgan. 2. Mikroorganizmlar juda xilma-xil bo’lib, inson foydalanishi uchun ulkan imkoniyatlarni ifodalaydi. Agar sharoit qulay bo’lsa, ular tez o’sadi va ko’payadi, turli xil kimyoviy birikmalarni iste’mol qiladi va ishlab chiqaradi. Bu ko’p qirralilik ularni juda foydali qiladi. Genetik injeneriya yordamida ular hatto o’zlariga xos bo’lmagan foydali mahsulotlar, masalan, insulin ishlab chiqarishga majbur bo’lishlari mumkin. Garchi odamlar tomonidan mikroorganizmlardan foydalanish endigina boshlangan bo’lsa-da, bu sohada allaqachon sezilarli yutuqlarga erishildi. Mikroorganizmlar va boshqa biologik ob’ektlardan inson manfaati uchun foydalanishni bir so’z bilan tavsiflash mumkin – biotexnologiya. Biotexnologiya nima? Biotexnologiya – sanoat ishlab chiqarishida organizmlar, biologik tizimlar yoki biologik jarayonlardan foydalanish. Biotexnologiya nafaqat mikroorganizmlardan foydalanadi. Aslida, biologik jarayonga asoslangan har qanday ishlab chiqarishni biotexnologiya deb hisoblash mumkin. Bunga genetik muhandislik va qishloq xo’jaligi o’simliklari va hayvonlarini klonlash ham kiradi. Biotexnologiyalarga misollar rasmda ko’rsatilgan. Biotexnologiya nafaqat etil spirti, pivo yoki insulin gormoni kabi insonlar uchun muhim bo’lgan mahsulotlarni olish imkonini beradi. Biotexnologiyalarga oqava suvlarni tozalash, qattiq chiqindilarni qayta ishlash yoki biosensorlar yordamida ifloslanishni aniqlash ham misol bo’la oladi. Bu erda jarayon yakuniy mahsulotdan ko’ra muhimroqdir. Biotexnologiyani kengroq ma’noda tirik organizmlardan inson ehtiyojlari uchun foydalanish deb ta’riflash mumkin. Shunday qilib, biotexnologiya asosan qoramol va cho’chqa kabi qishloq xo’jaligi hayvonlarini, shuningdek bug’doy yoki kartoshka kabi o’simliklarni ko’paytirish va yaxshilashni o’z ichiga olishi mumkin. Ushbu maqsadlar uchun genetik injeneriyaning yangi usullari ayniqsa muhimdir, chunki ular an’anaviy tanlash usullariga qaraganda tirik organizmlarga yangi kerakli xususiyatlarni berish imkonini beradi. O’sish uchun ehtiyojlar Olimlar birinchi marta XIX asrning o’rtalarida nazorat ostida sharoitda bakteriyalar va zamburug’larni etishtirishga harakat qilishdi. Bakteriyalar bilan ishlashning asoschilari Parijdagi Lui Paster va Berlindagi Robert Kox edi. Olimlar o’zlari o’rganayotgan organizmlarning sof madaniyatini etishtirish qanchalik muhimligini yaxshi bilishardi. Bu turli mikroorganizmlarni bir-biridan ajratish usullarini ishlab chiqishni talab qildi. Ayrim mikroorganizmlar, ayniqsa kasallik keltirib chiqaradigan va parazit bo‘lgan mikroorganizmlar o‘sishi uchun murakkab kultura muhitini talab qiladi, boshqa mikroorganizmlar esa nisbatan oddiy ehtiyojlarga ega.
Источник: https://meduniver.com/Medical/Biology/281.html MedUniver