Mikrolitik texnologiya va geometrik shakllarning miniatyura vositalarining tarqalishi Evropaning g’arbiy hududlari bilan chegaralanib qolmadi. Ushbu asboblar Afrikada, O’rta er dengizi qirg’oqlaridan Cape Landgacha, shu jumladan, mavjud.
Erta Kaps konlarida va hozirgi madaniy aholi punktlarida allaqachon mavjud. Rodeziyadagi Bambatada mikrolitik buyumlar to‘mtoq orqa va geometrik asboblarga ega pichoqlar shaklida, asosan, segmentlar shaklida topilgan. Bu ko’p sonli materiallarning barchasi Afrika aholisi o’zlarining avvalgi turmush tarzini barqaror ravishda saqlab, mikrolit texnologiyasini takomillashtirishni davom ettirganliklarini ko’rsatadi. Ular hali ham o’zlarining o’tmishdoshlari kabi sargardon ovchi-yig’uvchilar bo’lib qolishgan, buning yaqqol dalili sifatida yovvoyi hayvonlarning suyaklaridan, asosan quruqlikda va suvda yashovchi mollyuskalarning chig’anoqlaridan tashkil topgan oziq-ovqat qoldiqlari vayronalari qoldirgan.
Ularda topilgan geometrik shakllarning mikrolitlari bo’lgan qobiq uyumlari Shimoliy-G’arbiy Afrikada (Marokash va Tunis) ham, uning markaziy hududlarida, daryolar va ko’llar bo’yida keng tarqalgan. Bu yerda odamlar, avvalgidek, nafaqat g’or qabrlarini, balki o’z tanalarini ham bo’yashdi. Avvalgidek, ular tuyaqush tuxumining qobig’idan yasalgan burg’ulash qobig’i va boncuklar bilan bezatilgan. Ular hali ham jonli, haqqoniy ovchilik san’atiga ega edilar. Ushbu qadimiy madaniyat janubiy Afrikada qancha vaqt mavjud bo’lganligi, nisbatan yaqin o’tmishdagi sayoz ovchilar – bushmenlarning vaqtinchalik yarim er uylari qoldiqlari bo’lib chiqqan sayoz chuqurliklarni qazish orqali ko’rsatilgan. Bu chuqurlarda deyarli mezolitnikiga o’xshash mayda tosh asboblar va bo’yoq bo’laklari bo’lgan. Ma’lumki, bushmenlar o’zlarining turmush tarzi va urf-odatlarini va ular bilan birga o’zlarining ibtidoiy, ammo hayot va diqqat bilan kuzatishga to’la ajoyib san’atini, Afrikaning tubida yevropaliklar paydo bo’lgunga qadar, ularning afsona va afsonalari – tirik tarixni saqlab qolishgan. tosh davri.
Mikrolitdan yasalgan chaqmoqtosh buyumlar bizning Markaziy Osiyoda ham keng tarqalgan. Ular Hindistonda tanilgan. Haqiqiy geometrik shaklli mikrolitlar, ular bilan birga keladigan turli mayda chaqmoq toshlari artefaktlari bilan birga, ko’p miqdorda topilgan, biz guvohi bo’lganimizdek, hatto Avstraliyada ham, Osiyodan uzoq va uzoqda joylashgan, ushbu qit’aning tosh davrining eng qadimiy yodgorliklari orasida. Masalan, Avstraliyaning janubidagi qadimgi qum tepaliklari hududidagi aholi punktlari va Quyi Myurreydagi g’orlarda haqiqiy segmentlar, assimetrik uchburchaklar, qirrali qirrali nuqtalar va trapezoidlar ko’p topilgan.
Mikrolitlarning to’rt qit’ada – Evropa, Afrika, Osiyo va Avstraliyada keng tarqalishining sababi, shubhasiz, bu mamlakatlarning qadimgi aholisining qandaydir chuqur, hayotiy ehtiyojlari bilan bog’liq. Ushbu ehtiyojlarni aniqlash uchun biz mikrolitik mahsulotlar, yuqorida aytib o’tilganidek, o’qlarni uchlari bilan jihozlash usullaridan biri bilan bog’langanligini yodda tutishimiz kerak, bu esa kamonni qadimgi ovchilarning dahshatli harbiy quroliga aylantirgan. Ular, shuningdek, o’rnatilgan dart uchlari va pichoq pichoqlari sifatida xizmat qilgan.
Ovchilikning yanada rivojlanishi va uning iqtisodiy ahamiyatining ortishi, shu bilan birga, umuman ov qurolining rivojlanishini belgilab bergan kamon va o’qlarni takomillashtirish zarurati ovchilikning bunday keng tarqalishini belgilab bergan asosiy sabab bo’lishi kerak. bu ahamiyatsiz o’lchamdagi mahsulotlar. Shu sababli ba’zi qabilalar bu yangi texnologiyani va ov qurollarining yangi turlarini boshqalardan qarz olib, ularni yanada kengroq tarqatishga majbur bo’ldi. Ehtimol, mikrolit mahsulotlarini oddiy qarz olish bilan bir qatorda, janubdan shimolga va hatto materikdan orollarga yangi texnik usullarni tarqatuvchi alohida qabilalar, masalan, inglizlar ham kirib kelgan.
Ammo shuni yodda tutish kerakki, mikrolitik texnologiya o’ziga xos shaklda Boltiqbo’yidan Tinch okeanigacha cho’zilgan SSSRning o’rmon zonasiga kirmagan. Mo’g’ulistonda yoki undan keyin Sharqda – Xitoyda uning aniq izlari yo’q. Bundan, albatta, ov qurollarini ishlab chiqishda hech qanday muvaffaqiyat bo’lmagani va, xususan, qo’shimcha qurol ishlatilmagani umuman kelib chiqmaydi. Aksincha, ma’lumki, insert tipidagi asboblar, masalan, yuqori paleolitda Transbaykaliyada (Ulan-Ude yaqinidagi Oshurkovo maydoni) paydo bo’lgan. Ammo bu erda ular geometrik shakldagi mikrolitlardan emas, balki oddiy pichoqqa o’xshash plitalardan yasalgan pichoqlar bilan jihozlangan.
Mikrolitik texnologiya, keng tarqalishiga qaramay, ov qurollarini loyihalash tarixida faqat o’ziga xos shaxsiy variant bo’lgan. Uning tarqalishidan tashqari, boshqa madaniy an’analarga mos keladigan ibtidoiy texnologiya sohasida boshqa texnikalar mavjud bo’lgan boshqa keng hududlar mavjud edi.