Misrda sinfiy quldorlik jamiyati boshqa mamlakatlarga qaraganda ertaroq shakllangan. Bu yerda dunyoda birinchi marta mehnatkash ommani ezish uchun ekspluatator ozchilik qoʻlida zoʻravonlik quroli boʻlgan davlat paydo boʻldi. Insoniyat tarixidagi eng qadimgi sinfiy janglar Nil vodiysida bo’lib o’tgan.
Mamlakatimiz nomi «Misr» (arab tilida so’zlashadigan zamonaviy misrliklar o’z mamlakatlarini «Misr» deb atashadi) qadimgi yunoncha «Aiguptos» nomidan kelib chiqqan; Bu so’z, o’z navbatida, qadimgi Misr shaharlarining eng muhim nomlaridan biri – Memfisga borib taqaladi (Qadimgi Misr shaharlari odatda qadimgi Misr nomlari bilan emas, balki qadimgi Misr asarlarida ishlatilgan yunoncha nomlar bilan ataladi. mualliflar.) (qadimgi Misr tilida fanda qabul qilingan an’anaviy talaffuz Xet-ka-Ptah; Bobil ma’lumotlariga ko’ra, bu nom aslida shunday talaffuz qilingan. He-ku-Ptah). Qadimgi misrliklarning o’zlari o’z mamlakatlarini atrofdagi cho’lning «qizil» tuprog’idan farqli o’laroq, qora tuprog’ining rangi bilan «Keme» – «Qora» deb atashgan.
Mamlakat va aholi.
Misr Afrikaning shimoli-sharqiy qismida joylashgan. Qadim zamonlarda faqat Nil daryosi vodiysining o’zi Misr hisoblangan. Hozirgi vaqtda u nafaqat butun mamlakatni janubdan shimolga kesib o’tuvchi daryo vodiysini, balki cho’l, og’ir tog’li Sharqiy yoki Arabiston tog’lari (Nil va Qizil dengiz oralig’i) va g’arbda Liviya platosi, noyob vohalari bo’lgan jonsiz qumli cho’l. Shimoldan mamlakatni O’rta er dengizi yuvib turadi. Sharqiy baland tog’lar Qizil dengizga qaraydi, O’rta er dengizidan faqat tor isthmus bilan ajralib turadi. Mamlakatning gʻarbdagi chegaralari aholi siyrak choʻl hududlari orqali oʻtadi. Qadim zamonlarda Misrning janubiy chegarasi birinchi va daryo bo’ylab oxirgi Nil daryosi bo’lib, janubida Nil Efiopiyasi yoki Nubiya joylashgan edi.
10-12 ming yil avval Misrning iqlimi sovuqroq, yumshoqroq edi va bu erda yog’ingarchilik ko’p bo’lgan.
Muzlik davridan keyingi davrda Misr iqlimi tobora quruq va issiq bo‘lib, dashtlar cho‘llarga aylanadi, o‘simlik va hayvonot dunyosi qashshoqlashadi. Ming yillar davomida Misrda, hatto O’rta er dengizi sohillarida ham yog’ingarchilik miqdori kam bo’ladi va qirg’oqdan uzoqroqda, ba’zan bir necha yil ketma-ket yomg’ir yog’maydi.
Nil, dunyodagi eng katta daryolardan biri, tropik Afrika ko’llaridan (Oq Nil) oqib chiqadi. O’rta oqimida Moviy Nil zamonaviy Efiopiya (Habashiston) tog’larida Tana ko’lidan oqib o’tadi. Misrda Nil O’rta er dengizidan taxminan 300 km kengaygan tog’lar bilan siqib olingan tor vodiydan oqib o’tadi. Quyi Misrda Nil daryosi O’rta er dengiziga quyiladigan bir qator shoxlarga aylanadi. Nil vodiysining bu qismi qadimgi yunonlar tomonidan unga berilgan «Delta» deb ataladi, chunki bu hududdagi Nil daryosi tizimi yunon alifbosining D harfiga («delta») o’xshaydi.
Butun Nil vodiysi mohiyatan ulkan vohadir. Yunon yozuvchilari to’g’ri ta’kidlaganlarki, Misr «Nilning sovg’asi». Agar Nil bo’lmaganida, butun Misr Liviyaga o’xshash cho’l bo’lar edi. Nil suv rejimining o’ziga xos xususiyati, uning ulkan iqtisodiy ahamiyatini belgilaydigan davriy va muntazam toshqinlardir. Tropik Afrikada yog’ingarchilik va tog’ cho’qqilarida qor erishi tufayli Nildagi suv iyul oyining o’rtalarida ko’tarila boshlaydi. Nildagi suvning eng yuqori darajasi kuzda, daryo qirg’oqbo’yi keng hududlarini suv bosganda sodir bo’ladi. Daryoning yuqori oqimidan olib kelgan loy suv bosgan yerga to’plangan. Nil vodiysining butun unumdor tuprogʻi daryo loyining qalin konlaridan iborat; uni qayta ishlash oson va ajoyib unumdorlikka ega.
Shunday qilib, Nil vodiysidagi tabiiy sharoitlar dehqonchilikni rivojlantirish uchun qulay boʻlib, neolit davridan boshlab yumshoq Nil tuprogʻini yetishtirish uchun yetarli asboblarga ega boʻlgan bu vodiyning qadimgi koʻchmanchilari erta qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishiga oʻtganlar.
Misr xalqi, ehtimol, Shimoliy-Sharqiy Afrikaning turli qabilalarini, ehtimol, keyinchalik G’arbiy Osiyoda yashagan ba’zi qabilalarni aralashtirish jarayonida paydo bo’lgan. Bizgacha yetib kelgan tasvirlar va skelet qoldiqlariga qaraganda, qadimgi misrliklar baquvvat odamlar bo‘lgan; ularning teri rangi quyuq, sochlari qora va silliq edi.
Qadimgi Misr tili semito-hamit tillari oilasi ichida alohida guruhni tashkil qiladi. Eng muhimi, qadimgi Misr tili va semit tillari o’rtasidagi munosabatlar o’rganilgan. Qadimgi Misr tili va boshqa turdosh tillar guruhlari, ya’ni berber va kushit tillari o’rtasidagi aloqalar kamroq o’rganilgan.