Bir yozuvchining ta’kidlashicha , ettita o’limga olib keladigan gunohlardan faqat hasad qilish umuman qiziq emas. Kayfiyatni buzadigan, odamlar o’rtasidagi munosabatlarni zaharlaydigan va umuman bizni yashil rangga aylantiradigan tanish tuyg’u – bu qaerdan kelib chiqadi? Nima uchun ba’zi odamlar boshqalarga qaraganda ko’proq hasad qiladilar? Bu haqda nima qilish kerak? Keling, buni tushunishga harakat qilaylik.
Hasad nima
Biz hammamiz vaqti-vaqti bilan quyoshda cho’zilgan mushukga yoki erkin sayr qiladigan qushga hasad qilamiz. Biroq, haqiqiy hasad – bu faqat boshqa odamga nisbatan paydo bo’ladigan yoqimsiz va murakkab tuyg’u.
Hasad qadim zamonlardan beri ma’lum bo’lib, odamlarda eng qoralangan fazilatlardan biri hisoblanadi. Hamma biladiki, hasad yomon, uyatli va umuman qabul qilinishi mumkin emas. Shuning uchun, bizning ongimiz bu tuyg’uni bostirishga yoki uni boshqa yo’l bilan tashlashga harakat qiladi , asosiysi, o’zingizga kimgadir hasad qilayotganingizni tan olmaslikdir;
Nega hasad qilamiz
Qadimgi Yunonistonda hasad bizning tanamizdagi yashil rangga ega bo’lgan suyuqliklardan biri bo’lgan safro to’planishidan kelib chiqadi , deb ishonishgan . Ehtimol shuning uchun ko’p mamlakatlarda «hasad bilan yashil rangga o’tish» iborasi mavjud va bu hissiyotning har qanday vizualizatsiyasi yashil rangni o’z ichiga oladi. Albatta, safroning turg’unligi aslida hasadning paydo bo’lishini hech qanday tarzda tushuntirmaydi – bu shunchaki kulgili nazariya.
Boshqa odamlarning muvaffaqiyati ham sabab emas – aks holda odamlar faqat millionerlarga, taniqli shaxslarga va Nobel mukofoti sovrindorlariga hasad qilishadi. Albatta, mashhur kishilarning hasad tufayli o’ldirilishi holatlari ma’lum, ammo odamlar ko’pincha qarindoshlari, qo’shnilari va tanishlariga – odatda o’zlarini taqqoslaydiganlarga hasad qilishadi.
Hasadning sabablari har doim bizning ichimizda.
Hasadgo’y odam o’zini past his qiladi – u xohlagan narsaga, jamiyatdagi mavqega, xarakter xususiyatiga yoki u uchun muhim bo’lgan boshqa narsaga ega emas. O’zi xohlagan narsaga ega bo’lmagan odam o’zini qanday his qiladi? Unga ega bo’lgan kishiga nisbatan nafrat va dushmanlik.
Yomon hasadning ildizlari ko’pincha o’z-o’zidan nafratlanish va o’zini past baholashda yotadi .
Misol uchun, agar bolaga o’zini etarlicha yaxshi emas deb o’rgatgan bo’lsa, bu uning «etarlicha yaxshi» bo’lganlarga hasad qilishiga olib keladi. Bunday holda, hasad bolalikdan kattalarga ko’chib o’tishi va insonning mavjudligini zaharlaydigan odatiy tuyg’uga aylanishi mumkin.
Ba’zida patologik hasad turli xil ruhiy kasalliklardan kelib chiqadi, masalan, bizning maqolamizda o’qishingiz mumkin bo’lgan narsisistik shaxsiyat buzilishi .
Hasadda yaxshi narsa bormi?
Ha! Lekin faqat foydali hasad bo’lsa.
Evolyutsion nuqtai nazardan, his-tuyg’ular bizga atrof-muhitga yaxshiroq moslashishga imkon berish uchun paydo bo’ladi. Masalan, qo’rquv o’z-o’zini saqlashga yordam beradi, jirkanish esa buzilgan yoki ifloslangan ovqatlardan qochishga yordam beradi.
Hasad ham yordamchi sifatida harakat qilishi mumkin , lekin biologik emas, balki ijtimoiy.
Boshqa odamlarga hasad qilish orqali biz haqiqatan ham nimani xohlayotganimizni tushunamiz va hatto maqsadlarimizga erishish uchun biroz turtki olamiz. Bu impuls odatda salbiy his-tuyg’ular bilan ranglanadi, lekin u hali ham bizni rivojlanishga undaydi.
Biroq, patologik holatlarda hasad o’zining moslashuvchan rolini yo’qotadi va bu hissiyotni boshdan kechirayotgan odamga ham, uning atrofidagi odamlarga ham zarar etkaza boshlaydi.
O’zingizning hasadingiz bilan qanday kurashish kerak
Afsuski, bu tuyg’udan butunlay xalos bo’lish mumkin emas. Ammo hasadni foydali toifaga aylantirish va shu orqali uni engillashtirish mumkin bo’lgan vazifadir.
Bunga qanday erishish mumkinligi haqida 5 ta tavsiya :
1. O’zingizga rashk qilayotganingizni tan oling.
Bu qiyin – siz o’zingizning noaniqligingiz va zaifligingizni hech kimga, hatto o’zingizga ham tan olishni xohlamaysiz (ayniqsa o’zingizga!). Biroq, muammoni tan olmasdan, uni engish mumkin bo’lmaydi.
Agar siz tanadan kelgan signallarni tinglasangiz, o’zingizning hasadingizni kuzatish osonroq bo’ladi, masalan, hasad ob’ekti bilan to’qnash kelganda yoki bu haqda o’ylayotganda terlash, yurak urishi, mushaklarning kuchlanishi.
2. Hasadni rahm-shafqat bilan almashtirishga harakat qiling.
Biz ko’pincha hasad qilish ob’ektini o’zimiz hasad qiladigan xususiyatlarga qisqartiramiz. Ma’lum bo’lishicha, biz har xil ko’rinishdagi odamga emas, balki hashamatli avtomobil egasiga, lotereya g’olibiga yoki yangi zarb qilingan fan nomzodiga qaraymiz.
Albatta, siz uning zaif tomonlarini ataylab qidirmasligingiz kerak. Aksincha, biz bu odamni quvonch va qayg’ular bilan to’liqroq ko’rishga ochiq bo’lishimiz kerak.
Siz nafaqat atrofingizdagi odamlarga, balki o’zingizga ham hamdard bo’lishingiz mumkin va kerak. Bu yerda o’zingiz bilan qanday do’stlashishni bilib olishingiz mumkin .
3. “lekin men uchun” iboralaridan saqlaning.
«Ha, u etakchilik mavqeiga erishdi, lekin mening do’stona va mehribon oilam bor va u mutlaqo yolg’iz!» Bunday o’z-o’zini ishontirish do’stona va mehribon oilasi bo’lgan kishi etakchilik mavqeiga erishmaguncha ishlaydi.
Hasadni mag’rurlik bilan almashtirish baribir o’zingizni boshqalar bilan solishtirishga asoslanadi. O’zimizni yaxshi his qilishimiz uchun kimnidir pastga tushirishimiz kerak. Ammo beqaror yoki o’zini past baholaydigan odam uchun har doim «yuqorida» bo’lgan odam bo’ladi.
4. Hasadga o’z-o’zini rivojlantirishga yordam bering.
Misol uchun, agar siz samaraliroq hamkasbingizga hasad qilsangiz, vaqtingizni o’ylangan holda boshqarish, vazifalarni optimallashtirish yoki boshqa biror narsa orqali o’z mahsuldorligingizni oshirish imkoniyatlarini topishingiz mumkin.
5. Sizda bor narsani qadrlang.
Asosiysi, buni o’zingizni boshqalar bilan solishtirish uchun emas, balki o’zingizning ishonchingiz va jamoat hukmlaridan mustaqilligingiz uchun qilishdir.
Agar hasad insonning butun hayotini zaharlasa va u o’z-o’zidan tuzata olmaydigan narsalarga (bolalikdagi travma, shaxsiyatning buzilishi) asoslangan bo’lsa, mutaxassisdan yordam so’rashga arziydi. Batafsil tahlildan so’ng, psixolog hasadni boshqarish bo’yicha ko’proq individual tavsiyalar berishi mumkin.
Boshqalarning hasadiga qanday munosabatda bo’lish kerak
Hasad ob’ekti bo’lish ham yoqimli tuyg’u emas. Ba’zida buni tan olish qiyin bo’lishi mumkin, chunki hasadgo’y odam o’z harakatlarining haqiqiy sabablarini to’g’ridan-to’g’ri tan olmaydi. U qila oladi :
- sizni kamsitishga harakat qiling – ochiq yoki yashirin;
- sizni g’azablantiring, salbiy his-tuyg’ularni uyg’otishga harakat qiling;
- o’zingizga bo’lgan ishonchni pasaytiring, so’zlaringiz va harakatlaringizga shubha tug’diring;
- xatoingizni kuting va har qanday muvaffaqiyatsizlikdan xursand bo’ling.
«Xo’sh, bu sizga nima uchun kerak?», «Siz baribir muvaffaqiyatga erisha olmaysiz» yoki «Ko’rasiz, bir oydan keyin ketasiz» – agar siz boshqalardan bunday iboralarni eshitsangiz, bu ham bir ko’rinishdir. hasad va «qisqichbaqa mentaliteti». Qisqichbaqalar bilan nima aloqasi bor va o’zingizni bu hujumlardan qanday himoya qilish kerak, biz bu erda yozdik .
Yana nima qila olasiz ?
- Haqoratlar qolishiga yo’l qo’ymang – tabassum qiling, bosh irg’ating va odamning so’zlari sizni kamsitish maqsadiga erishmaganligini ko’rsating.
- Hasadgo’y odam bilan janjallashmang.
- Hech kimni xafa qilmaslik uchun o’z yutuqlaringizni kamsitishga urinmang.
- Iloji bo’lsa, sizni yomon his qiladigan odamlar bilan muloqotingizni cheklang.