Qon lipid profili – talqin va diagnostika

Nima uchun lipidlar organizmga kerak?

Lipidlar  tanamizning faoliyatida asosiy rol o’ynaydigan murakkab organik moddalardir. Ularning asosiy vazifalari:

  • Strukturaviy roli:  Lipidlar hujayra membranalarining qurilish bloklari hisoblanadi.
  • Energiya manbai:  Ular bizni energiya bilan ta’minlaydigan kuchli molekulalar sifatida ishlaydi.
  • Biokimyoviy jarayonlar:  gormonlar, vitaminlar va boshqa faol moddalar sintezida ishtirok etish.
  • Transport funktsiyalari:  yog’da eriydigan vitaminlar va dori-darmonlarni tashishda yordam beradi.

Lipid darajasi qachon o’zgarishi mumkin?

Tanadagi lipidlarning ko’payishi quyidagi hollarda kuzatilishi mumkin:

  • Homiladorlik, menopauza
  • Spirtli ichimliklar bilan zaharlanish
  • Ba’zi dori-darmonlarni qabul qilish (diuretiklar, gormonal dorilar, kortikosteroidlar, D vitamini)
  • Xolesterolga boy parhez: tuxum, yog’li go’sht

Lipit darajasining pasayishi quyidagilar bilan bog’liq bo’lishi mumkin:

  • Jigar kasalliklari
  • Qattiq yallig’lanish
  • Malabsorbtsiya sindromi (oziq moddalarning so’rilishining buzilishi)
  • Ratsionda hayvonot mahsulotlarining etishmasligi

Lipit darajasidagi o’zgarishlarni tushunish salomatlikni saqlashga va turli kasalliklarning oldini olishga yordam beradi.

Nima uchun yog’lar tana uchun muhim?

Strukturaviy funktsiya:  Bizning tanamiz hujayralarining membranalari ikki qavatli lipidlardan iborat. Miyelin bilan o’ralgan nerv tolalari, ya’ni 75% yog’, impulslarni himoyalanmagan tolalarga qaraganda yuzlab marta tezroq uzatadi.

Vitaminlar va gormonlar:  Yog’lar yog’da eriydigan vitaminlar A, D, E, K ning ishlashi uchun zarurdir. Masalan, sabzi salatini o’simlik moyi bilan tatib ko’rish kerak, shunda bu vitaminlar so’riladi. Gormonlar (jinsiy gormonlar, glyukokortikosteroidlar) ham xolesterin molekulasiga bog’liq.

Yog ‘birikmalarining vazifalari:  Tanadagi yog’ burmalari amortizator vazifasini bajaradi, sovuqdan himoya qiladi va oziq-ovqat etishmovchiligida zahira bo’lib xizmat qiladi.

Ortiqcha yog’ning sababi nima?

Ortiqcha yog’lar ateroskleroz va diabet kabi kasalliklar xavfini oshiradi. Organlar atrofida va ichidagi yog ‘birikmalari ularning ishlashini qiyinlashtirishi mumkin. Yog’lar, gormonal faol moddalar sifatida, endokrin tizimining faoliyatini buzishi mumkin, bu esa muvozanatni keltirib chiqaradi.

Oziq-ovqat yog’larining asosiy turlari:

  • Triglitseridlar:  energiyaning zaxira manbai va energiya ishlab chiqarish uchun substrat sifatida ishlatiladi.
  • Xolesterin:  steroid gormonlar, safro kislotalari va D vitamini sintezi uchun asosdir.

Tanadagi yog ‘darajasini to’g’ri boshqarish salomatlik va barcha tizimlarning uyg’un ishlashini saqlashga yordam beradi.

Yog’lar sho’rva kabi alohida tomchilarda qon orqali harakatlana olmaydi. Buning o’rniga ular organizm tomonidan yog’lar va oqsillarning birikmalari bo’lgan lipoproteinlar shaklida tashiladi. Yog’lar so’rilganda, ular oqsil molekulalari bilan birlashadi. Ba’zi oqsillar yog’larni qaerga etkazib berish kerakligini ko’rsatadigan bir turdagi «manzil» bo’lib xizmat qiladi. Lipoprotein tarkibidagi protein komponenti qanchalik ko’p bo’lsa, uning zichligi shunchalik yuqori bo’ladi.

Lipit profilidagi belgilar:

  • LDL (past zichlikdagi lipoprotein): proteinda past va yog’da yuqori. Ular lipidlarni jigardan ishlatiladigan to’qimalarga o’tkazadilar.
  • VLDL (juda past zichlikdagi lipoprotein):  Lipidlarning oqsillarga nisbatan foydasi yanada kattaroqdir. Bu zarralar yog ‘to’qimalariga uning zahiralarini to’ldirish uchun yuboriladi.
  • HDL (yuqori zichlikdagi lipoprotein):  Ko’p miqdorda oqsillarni o’z ichiga oladi. Bu zarralar ortiqcha xolesterolni to’playdi va uni jigar orqali olib tashlaydi.
  • TC (umumiy xolesterin):  Bu lipoproteinlarning barcha shakllarining yig’indisidir. Xolesterin tanaga oziq-ovqat bilan kiradi, organizm tomonidan ishlab chiqariladi va safro bilan chiqariladi. Ideal «xolesterin muvozanati» 5,2-5,5 mmol / l darajasida saqlanadi, bu ateroskleroz xavfini kamaytiradi.
  • TG (triglitseridlar):  Barcha lipoproteinlardagi triglitseridlarning umumiy massasi.

Tanadagi lipoproteinlarning to’g’ri darajasini saqlab qolish qon tomirlari salomatligi va umumiy farovonlik uchun muhimdir.

Aterogen koeffitsient nima?

Aterogen koeffitsient  – bu organizmdagi xolesterin almashinuvining holatini aks ettiruvchi aterogen (blyashka shakllanishiga yordam beruvchi) va antiaterogen (himoya) lipidlar o’rtasidagi muvozanatni aks ettiruvchi raqamli ko’rsatkich.

Aterogen koeffitsientni qanday hisoblash mumkin?

Ushbu ko’rsatkichni aniqlash uchun maxsus formuladan foydalaniladi:

Nima normal deb hisoblanadi?

  • Oddiy qiymat: 3,0-3,5 dan kam
  • Ko’rsatkichlar me’yordan yuqori bo’lsa, yurak-qon tomir kasalliklari xavfi ortishi mumkin.

Ushbu koeffitsientni kuzatish yurak-qon tomir patologiyalarining rivojlanish xavfini baholash va uni kamaytirish bo’yicha o’z vaqtida choralar ko’rish uchun muhimdir.

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan