Urartu istilosi. Zakavkazda temir davrining boshlanishi

Urartu yurishlari katta vayronagarchilik, muntazam ravishda chorva mollarini o’g’irlash va aholini qullikka aylantirish bilan birga keldi. Sarduri II oʻzining Aragats togʻi etagidagi Eriaxi mamlakatiga qilgan yurishi haqida bir yilnomada shunday yozadi: “Men 436 yigit, 15553 ayol, jami 21989 kishini olib ketdim, baʼzilarini oʻldirdim, baʼzilarini tiriklayin olib ketdim. 1613 ta ot, 115 bosh tuya, 16 529 bosh qoramol, 37 685 bosh qo‘yni o‘g‘irlaganman”. Mamlakat harbiy talonchilik bilan bir qatorda tizimli ekspluatatsiyaga ham duchor bo’ldi. Zaqafqaziya hududida urartiyaliklar nafaqat ma’muriy markazlar va mudofaa istehkomlari, balki o’lpon yig’ish markazlari sifatida ham xizmat qilgan qal’alar qurdilar. Eng muhimlaridan biri yuqorida aytib o’tilgan Teishebaini qal’asi edi. Bu erda, Urartu gubernatori yashagan qal’a atrofida hunarmandlar yashagan, ehtimol bu erga majburan ko’chirilgan va qishloq xo’jaligi tumanidan o’lpon sifatida yig’ilgan mahsulotlarni qayta ishlagan, keyinchalik Biainili shahriga yuborilgan shahar bor edi.

Urartu davrida Zakavkazda temirning jadal rivojlanishi boshlandi. Temir Kavkazga 2—1-ming yilliklar boʻsagʻasida kirib boradi va nihoyat bu yerda miloddan avvalgi 1-ming yillikning 2-choragida oʻz oʻrnini egallaydi. e. Urartu va, ehtimol, Erondan tashqari, metallurgiyaning uchinchi markazi, temir Kavkazga kirib borishi mumkin bo’lgan uchinchi markaz Kichik Osiyoning sharqi edi; Bu yerda istiqomat qilgan xoliblar va Toros togʻlari aholisi – ehtimol qisman kartveliylar va qisman hind-evropa xet qabilalari bilan bogʻliq boʻlgan qabilalar qadimda temirchi sifatida mashhur boʻlgan.

Urartular hukmronligi davrida boshlangan Zakavkazda temirdan dehqonchilik qurollari ishlab chiqarish rivojlangan, dehqonchilik rivojlangan. Sug‘orish tizimi yaxshilandi, bog‘ va tokzorlar barpo etildi. Bularning barchasi Zaqafqaziyaning janubiy viloyatlarining iqtisodiy rivojlanishiga hissa qo’shmaydi. Bu davrda mahalliy zodagonlarning alohida vakillari ba’zan o’z qo’llarida bir necha o’nlab qullarni jamlay boshladilar. Sevan qirg’og’idagi tepalikda erkak skeleti, ehtimol qabila boshlig’ining skeleti, 14 ta skelet bilan o’ralgan, shekilli, qullar. Shunga o’xshash dafnlar Ozarbayjonda ham ma’lum. Ular Zaqafqaziya qabilalari o’sha paytda quldorlik jamiyatining boshida bo’lganligini ko’rsatadi.

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan