G’ARBIY VA MARKAZIY EVROPA
1588-1679 – Tomas Xobbs, ingliz faylasufi.
1599-1658 – Oliver Kromvel, ingliz siyosatchisi (1653 yildan – Angliyaning lord-protektori).
1608-1674 – Jon Milton, ingliz shoiri va siyosatchisi.
1609 – 1657 yildan keyin vafot etdi – Jerar Uinstanli, ingliz siyosatchisi.
1618 – 1657 – Jon Lilberw, ingliz siyosatchisi.
1619-1683 – Jan Batist Kolber, fransuz davlat arbobi.
1621-1695 – Jan Lafonteve, fransuz yozuvchisi.
1622-1673 – Jan Batist Molyer.
1625-1649 – Karl I, ingliz qiroli.
1626-1691 – Robert Boyl, ingliz olimi – fizik va kimyogar.
1628-yil — Angliya parlamenti huquq toʻgʻrisidagi petitsiyani qabul qildi
1632-1677 – Barux (Benedikt) Spinoza.
1632-1704 – Jon Lokk, ingliz faylasufi.
1632-1723 – Antoni van Levenguk, golland tabiatshunosi.
1635-1703 – Robert Guk, ingliz fizigi.
1636-1711 – Nikola Boile, fransuz shoiri, klassik nazariyotchi.
1639-1699 – Jan Rasin, fransuz dramaturgi.
1640-1660 – Angliya burjua inqilobi.
1640 yil, aprel-may – Angliyada qisqa parlament.
1640-1653 – Angliyada uzoq parlament.
1640-1688 – Fridrix Vilgelm, Brandenburg saylovchisi.
1641 yil, noyabr – Angliya parlamentining «katta noroziligi».
1642 yil, avgust – Angliya fuqarolar urushining boshlanishi.
1643-1645 – Frantsiyadagi xalq g’alayonlari.
1643-1715 – Lyudovik XIV, Fransiya qiroli.
1643-1661 – yosh Lui XIV davrida kardinal Mazarin regentligi.
1643-1727 – Isaak Nyuton.
1644 yil, 2 iyul – Marston Murda parlament armiyasining Charlz I armiyasi ustidan g’alabasi.
1645 yil, 14 iyun – Nasebi jangi. Karl I qo’shinlarining parlament armiyasi tomonidan mag’lubiyatga uchrashi.
1646-1716 – Gotfrid Vilgelm Leybnits.
1647 yil, oktabr – London chekkasida Putni shahridagi Butun armiya kengashi.
1648-1653 – Frantsiyadagi «Fronde».
1648 yil – Vestfaliya tinchligi.
1648 yil, 6 dekabr – Angliya jamoatlar palatasining «Mag’rurlikdan tozalash».
1649 yil, 30 yanvar – Karl I qatl etildi.
1649 yil – Angliyaning bir qator okruglarida qazuvchilar harakati.
1649 yil 19 may – Angliyaning respublika deb e’lon qilinishi.
1649-1650 – Kromvelning Irlandiyaga harbiy ekspeditsiyasi.
16-asr, 50-yillar – Savoydagi dehqonlar urushi («Valdensiya bid’ati»).
1650-1672 – Yan de Vitt – Gollandiyaning katta pensioneri.
1651 yil – Angliya hukumatining «Navigatsiya qonuni».
1651, 1653 – Gollandiyada shahar quyi tabaqalarining qo’zg’olonlari.
1651-1657 yillar – Chexiyadagi reformatsiyaga qarshi imperator farmonlari.
1652-1654 – Birinchi Angliya-Gollandiya urushi.
1653 yil, 20 aprel – Kromvel Uzoq parlamentning «qo’lini» tarqatdi.
1653 yil, 16 dekabr – Angliya Respublikasi Konstitutsiyasining qabul qilinishi (“Hukumat hujjati”).
1654 yil – Angliya-Portugaliya savdo shartnomasi.
1654 yil – Shotlandiya va Irlandiyaning Angliya bilan davlat ittifoqi to’g’risidagi farmon.
1655-yil — Yamayka orolining inglizlar tomonidan bosib olinishi.
1655-1657 yillar – Gollandiyada dehqonlar tartibsizliklari.
1656 yil – Angliyada ritsarlikning bekor qilinishi.
1657 yil – Vehlau shartnomasi. Prussiyaning Polshaga vassal qaramligini tugatish.
1657 yil – Florentsiya Eksperimentlar Akademiyasining asos solingan.
1658-1705 – Leopold I, Muqaddas Rim imperatori.
1659 yil – Frantsiya va Ispaniya o’rtasida Pireney tinchligi.
1660 yil, 4 aprel – Charlz II tomonidan Breda deklaratsiyasi.
1660 yil, 25 aprel – Ta’sis parlamentining ingliz taxtini Styuartlarga qaytarish to’g’risidagi qarori.
1660-1685 – Karl II, ingliz qiroli.
1660-1731 – Daniel Defo.
1662-yil — Fransiyada plebeylar va dehqonlar qoʻzgʻolonlari.
1662 yil – London Qirollik jamiyatiga asos solingan.
1664-1729 – Jan Meslier, fransuz faylasufi.
1665—1667 — Ikkinchi Angliya-Gollandiya urushi.
1665-1700 – Karl II Gabsburglik, Ispaniya qiroli.
1666 yil – Parij Fanlar akademiyasining tashkil topishi.
1666-1667 – Avstriya qo’shinlari tomonidan Vengriyaning bosib olinishi.
1666-1669 – Russilonda (Frantsiya) Antuan de Ru boshchiligidagi dehqonlar qo’zg’oloni.
1667 yil – Angliya va Gollandiya o’rtasida Breda shartnomasi.
1667-1668 yillar – Devolyutsiya urushi.
1667-1745 – Jonatan Svift.
1668 yil – Axen tinchligi, devolyutsiya urushini tugatish.
1668-1744 – Giambattista Viko, italyan faylasufi.
1672-1674 yillar – Uchinchi Angliya-Gollandiya urushi.
1672 yil – Gollandiyada shahar quyi tabaqalarining qo’zg’oloni. Jan de Vittning apelsinlar tomonidan o’ldirilishi.
1672-1678 – Frantsiyaning Gollandiya va Ispaniya bilan urushi.
1672-1685 yillar – Venger va slovak dehqonlarining gabsburglarga qarshi qo’zg’oloni.
1674-1675 – Fransiyaning bir qator provinsiyalarida plebeylar va dehqonlarning qoʻzgʻolonlari.
1674-1702 – Oranjlik Uilyam III, Gollandiya shtatxoli (1689—1702 yillarda — Angliya qiroli Uilyam I).
1678 yil – Frantsiya va Gollandiya va Ispaniya o’rtasida Nimvegen tinchligi (1679 yilda – Muqaddas Rim imperiyasi bilan).
1679 yil – Angliyada Habeas Corpus qonuni.
1679-1680 – Chexiyadagi dehqonlar qo’zg’olonlari.
1680 yil – Rotterdamda (Gollandiya) shahar quyi tabaqalarining qo’zg’oloni.
1680 yil – imperator Leopold I ning korvega patenti.
1683 yil, sentabr – Vena yaqinida turk armiyasining Jon Sobieski qo’mondonligi ostida Avstriya-Polsha qo’shinlari tomonidan mag’lubiyatga uchragan.
1684 yil – Turkiyaga qarshi Muqaddas Liganing tashkil topishi.
1684 yil – Frantsiya va Ispaniya va Muqaddas Rim imperiyasi o’rtasida Regensburg shartnomasi.
1684-1721 – Antuan Vatto, fransuz rassomi.
1684-1753 – Jorj Berkli, ingliz faylasufi.
1685 yil – Frantsiyada Nant farmoni bekor qilindi.
1685-1688 – Jeyms II, Angliya qiroli.
1685 yil, may – Shotlandiya presviterianlarining (Viggamorlar) ingliz qiroli Jeyms II ga qarshi harakati.
1685 yil – Angliyada Moymut gertsogi isyoni.
1685-1750 – Iogann Sebastyan Bax.
1685-1759 – Jorj Friderik Handel, nemis bastakori.
1686 yil – Augsburg davlatlar ligasining paydo bo’lishi.
1687 yil – Avstriya qo’shinlari Vengriya poytaxti – Budani egallab, turklarni Transilvaniyadan quvib chiqardilar.
1688-1689 – Angliyada «Shonli inqilob».
1688-1697 – Frantsiyaning Augsburg ligasi bilan urushi.
1688-1713 – Fridrix III – Vrandeiburg saylovchisi (1701 yildan Fridrix I, Prussiya qiroli).
1689-1755 – Sharl Lupa Monteske, fransuz yozuvchisi va faylasufi.
1694-1764 – Uilyam Xogart, ingliz rassomi.
1694-1774 – Fransua Kesne, fransuz iqtisodchisi, fiziokrat.
1694-1778 – Volter (Fransua Mari Arouet).
1695-1696 – Amsterdamdagi shahar quyi tabaqalarining qo’zg’oloni.
1696-1770 – Jovanni Battista Tiepolo, italiyalik rassom.
1697 yil – Frantsiya Rivikning Augsburg ligasi bilan tinchligi.
1697-yil — Gʻarbiy Transilvaniyada rumin va venger serflarining qoʻzgʻoloni.
1699 yil – Avstriya, Polsha va Venetsiya va Turkiya o’rtasida Karlovits shartnomasi.
1700-1746 – Filipp V Burbon qiroli, Ispaniya qiroli.
1701 yil – Angliyada taxtning vorisligi to’g’risidagi qonun.
1701-1713 – Ispaniya vorisligi uchun urush.
1702-1704-yillar – Langedok (Fransiya) provinsiyasida kamisarlarning qoʻzgʻoloni.
1702-1714 – Ann, Angliya qirolichasi.
1703 yil – Angliya va Portugaliya o’rtasida Metyuen shartnomasi.
1703-1711 – Ferents Rakochi II boshchiligida venger xalqining gabsburglarga qarshi qo’zg’oloni.
1704 yil – Gibraltarning Angliya tomonidan bosib olinishi.
1704-1770 – Fransua Baucher, fransuz rassomi.
1707-1754 – Genri Filding, ingliz yozuvchisi.
1707-1778 – Karl Linney, shved olimi va tabiatshunosi.
1707-1783 – Leonhard Eyler, olim matematik va fizik.
1707-1788 – Jorj Lui Lekler Vuffon, fransuz tabiatshunos olimi.
1707-1793 – Karlo Goldopi, italyan dramaturgi.
1709-1785 – Gabriel Bonnot Mably, frantsuz utopik sotsialisti.
1711-1713 – Slovakiyada venger yer egalariga qarshi dehqonlar harakati.
1711-1740 – Karl VI, Muqaddas Rim imperatori.
1711-1776 – Devid Yum, ingliz faylasufi va tarixchisi.
1712-1778 – Jan Jak Russo.
1713 yil – imperator Karl VI ning pragmatik sanksiyasi.
1713 yil – Angliya va Portugaliya o’rtasidagi ittifoq va savdo shartnomasi.
1713 yil – Frantsiya, bir tomondan, Ispaniya, Gollandiya, Angliya, ikkinchi tomondan, Utrext shartnomasi.
1713-1740 – Fridrix Uilyam I, Prussiya qiroli.
1713-1768 – Lorens Stern, ingliz yozuvchisi.
1713-1784 – Deni Didro.
1714 yil – Frantsiya va Muqaddas Rim imperiyasi o’rtasida Rastatt shartnomasi.
1714-1727 – Jorj I, ingliz qiroli. Angliyada Gannover sulolasi hukmronligining boshlanishi.
1714-1787 – Kristofer Uillibald Glyuk.
1715-yil — Angliyada yakobitlar (Styuart sulolasi tarafdorlari) qoʻzgʻoloni.
1715-1723 yillar – Filipp d’Orlean regentligi yosh Lui XV davrida.
1715-1771 – Klod Adrian Gelvetius, fransuz faylasufi.
1715-1774 – Lyudovik XV, Fransiya qiroli.
1716-1791 – Etyen Moris Falkonet, fransuz haykaltaroshi.
1717-1783 – Jan Leron d’Alember, fransuz matematigi va faylasufi.
1718 yil – Pozarevac (Passarovitskiy) Avstriya va Venetsiyaning Turkiya bilan tinchligi.
1723-1774 – Oliver Goldsmit, ingliz yozuvchisi.
1723-1789 – Pol Xolbax, fransuz faylasufi.
1723-1790 – Adam Smit, ingliz iqtisodchisi.
1723-1792 – Joshua Reynolds, ingliz rassomi.
1724-1804 – Immanuil Kant.
1727-1788 – Tomas Geynsboro, ingliz rassomi.
1729-1781 – Gottold Efraim Lessing, nemis dramaturgi va adabiyotshunosi.
1732-1799 – Per Augustin Caron Bomarchais.
1732-1809 – Jozef Xaydn, avstriyalik bastakor.
1733-yil — Kayning uchar kemani ixtirosi (Angliya).
1733-1788 – Edvard Gibbon, ingliz tarixchisi.
1735 yil – Angliyada ko’mirda temir eritishning joriy etilishi.
1740-1748 yillar – Avstriya vorisligi uchun urush.
1740-1780 – Mariya Tereza, Muqaddas Rim imperiyasining imperatori.
1740-1786 – Fridrix II, Prussiya qiroli.
1743-1794 – Aatuan Loran Lavuazye, fransuz kimyogari.
1744 yil – Lionda to’quvchilarning ish tashlashi.
1745 yil – Prussiya va Avstriya o’rtasida alohida tinchlik o’rnatildi, Prussiya Sileziyani qo’shib oldi.
1745-1765 – Frensis I Stiven – Muqaddas Rim imperiyasi imperatori.
1746 yil – Genuyada avstriyaliklarga qarshi xalq qo’zg’oloni («Balila qo’zg’oloni»).
1746-1759 – Ferdinand VI, Ispaniya qiroli.
1748 yil – Avstriya, Angliya va Frantsiya o’rtasida Axen shartnomasi; Avstriya vorisligi urushining tugashi.
1749-1803 – Vittorio Alfieri, italyan shoiri va dramaturg.
1749-1827 – Per Simon Laplas, fransuz astronomi.
1749-1832 – Iogann Volfgang Gyote.
1750-1777 – Xose Emmanuel I, Portugaliya qiroli.
1751-1777 – Pombal hukmronligi, Portugaliyaning birinchi vaziri.
1751-1776 – Frantsiyada Fanlar, san’at va hunarmandchilik entsiklopediyasining nashr etilishi.
1756-1763 – Yetti yillik urush.
1756-1791 – Volfgang Amedee Motsart.
1757-1822 – Antonio Kanova, italyan haykaltaroshi.
1759 yil – Iezuitlarning Portugaliyadan chiqarib yuborilishi.
1759-1788 – Karl III, Ispaniya qiroli.
1759-1796 – Nobert Bern.
1759-1805 – Fridrix Shiller.
1760-1820 – Jorj III, ingliz qiroli.
1761 yil – Ispaniya va Frantsiya o’rtasida «Oila shartnomasi».
1762-1814 – Iogann Gottlib Fixte, nemis faylasufi.
1763 yil — Parij shartnomasi yetti yillik urushni tugatdi.
1765-1790 – Iosif II, Muqaddas Rim imperiyasi imperatori.
XVIII asr, 60-70-yillar – Frantsiya, Ispaniya va bir qator Italiya davlatlarida iezuit ordeni faoliyatining taqiqlanishi.
1771 yil – Angliyada birinchi zavodga asos solingan.
1773-yil — Rim papasi Klement XIV yezuit ordenini bekor qildi.
1774-1792 – Lyudovik XVI, Fransiya qiroli.
1774-1776-yillar – Fransiyada Turgoning islohotlari.
1775-yil — Fransiyaning bir qator shaharlarida ommaviy tartibsizliklar.
1775 yil – Shimoliy Chexiya va Moraviyada dehqonlar qo’zg’oloni.
1775 yil – Mariya Terezaning Chexiyadagi korvega patenti.
1775-1783 – Angliya va uning Shimoliy Amerikadagi mustamlakalari o’rtasidagi urush.
1776-1777 – Amerikadagi ispan-portugal urushi.
1780-1783 – Frantsiya, Ispaniyaning Gollandiyada Angliyaga qarshi urushi.
1781 yil – Jeyms Vatt takomillashtirilgan bug’ dvigateli uchun patent oldi (Angliya).
1781 yil – Chexiya Respublikasida dehqonlar o’rtasida krepostnoylik huquqi bekor qilindi.
1783 yil – Angliya, Frantsiya va Ispaniya o’rtasida Versal shartnomasi. Angliyaning AQSh mustaqilligini tan olishi.
1783 yil – Aka-uka Montgolfierlarning birinchi havo shari parvozi (Frantsiya).
1784 yil – Angliya va Gollandiya o’rtasida Parij tinchligi.
1784 yil – Angliyada temir ko’lmakning kiritilishi.
1784-yil — Transilvaniyada gabsburglarga qarshi dehqonlar qoʻzgʻoloni.
1785 yil – Vengriyada krepostnoylik huquqining bekor qilinishi.
1786 yil – Lionda ishchilarning ish tashlashi.
1786 yil – Frantsiya va Angliya o’rtasidagi savdo shartnomasi.
POLANYA. BALTIKA. SKANDINAVIA
XVII asr, 50-yillar – Shvetsiyadagi dehqonlar qo’zg’olonlari.
1648-1654 – Bogdan Xmelnitskiy boshchiligidagi Ukraina xalqining Polsha hukmronligiga qarshi, Rossiya bilan birlashish uchun urushi.
1651-yil — Katta va Kichik Polshada dehqonlar qoʻzgʻoloni.
1654-1660 – Charlz X Gustav, Shvetsiya qiroli.
1654-1667 yillar – Ukraina uchun Polsha-Rossiya urushi.
1655-1660 – Shvetsiyaning Polshaga bostirib kirishi Birinchi Shimoliy urush.
1656-1658 – Shvetsiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1657-1660 – Daniya-Shved urushlari.
1660 yil – Shvetsiya va Daniya o’rtasida Kopengagen tinchligi.
1660 yil – Birinchi Shimoliy urushni tugatgan Oliva Kongressi.
1660-1697 – Karl XI, Shvetsiya qiroli.
1661 yil – Shvetsiya va Rossiya o’rtasida Kardis shartnomasi.
1666-1667 – Polsha va Turkiya o’rtasida Dneprning o’ng qirg’og’i uchun urush.
1667 yil – Polsha va Rossiya o’rtasida Andrusovo sulhi.
XVII asr, 70-80-yillar – Shvetsiyada yerlarning qisqarishi.
1674-1676 – Polsha-Turkiya urushi.
1674-1696 – Yan Sobieski, Polsha qiroli.
1675-1679 – Shvetsiyaning Brandenburg, Daniya va Gollandiya bilan urushda Frantsiya tomonida ishtirok etishi.
1679 yil – Shvetsiya va Daniya o’rtasida Lund shartnomasi.
1697-1718 – Karl XII, Shvetsiya qiroli.
1697-1733 – Avgust II, Polsha qiroli va (1694 yildan) Saksoniya saylovchisi.
1699 yil – Daniya, Rossiya va Saksoniya o’rtasida Shvetsiyaga qarshi ittifoq shartnomasining tuzilishi.
1700-1721 – Shimoliy urush.
1704 yil – Varshava Konfederatsiyasi. Avgust II ning taxtdan olinishi va Stanislav Leshinskiyning qirol etib saylanishi.
1706 yil – Karl XII va Avgust II o’rtasida Altranstadt tinchligi.
1707 yil — Samogitiya (Litva)da dehqonlar qoʻzgʻoloni.
1709 yil – II avgustning Polsha taxtiga qayta tiklanishi.
1712 yil – Vilnyusdagi plebey xalqining shahar patritsiyasiga qarshi kurashi.
1718-1722 – Shvetsiyada «Ozodlik davri».
1721 yil – Shvetsiya va Rossiya o’rtasida Nistad tinchligi.
1735-1763 – Avgust III, Polsha qiroli va (1733 yildan) Saksoniya saylovchisi.
1741-1743 – Shvetsiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1743 yil – Dalekarliyada (Shvetsiya) dehqonlar va konchilar qo’zg’oloni.
1764 yil – Polshada Seym chaqirilishi «liberum veto» ning cheklanishi va boshqa bir qator islohotlar.
1764-1795 – Stanislav Avgust Ponyatovski, Polsha qiroli.
1768 yil – Polshadagi advokatlar konfederatsiyasi.
1768 yil – Ukraina dehqonlarining advokatlar konfederatsiyasiga qarshi qo’zg’oloni (Koliivshchina).
1771 -1792 – Gustav III, Shvetsiya qiroli.
1772 yil – Polshaning birinchi bo’linishi.
1788-1790 – Shvetsiyaning Rossiya va uning ittifoqchisi Daniya bilan urushi.
ROSSIYA
( SSSR tarixining xronologiyasi eski uslubda berilgan. )
1645-1676 – Aleksey Mixaylovich, podshoh.
1648 yil – Moskva, Sol Vychegda, Velikiy Ustyug, Kozlov, Kursk, Voronej va boshqa shaharlarda xalq qo’zg’olonlari.
1648 yil – E.P. Xabarovning Amur viloyatidagi yurishi.
1648-1654 – Bogdan Xmelnidskiy boshchiligidagi Ukraina xalqining Polsha hukmronligiga qarshi, Rossiya bilan birlashish uchun urushi.
1649 yil – «Sobor kodeksi».
1650 yil – Novgorod va Pskovdagi xalq qo’zg’olonlari.
1653 – Bojxona qoidalari. Yagona rubl bojini joriy etish.
1654 yil, yanvar – Pereyaslav Rada. Ukrainaning Rossiya bilan birlashishi.
1654 yil – Patriarx Nikonning cherkov islohoti. Ajralishning boshlanishi.
1654-1667 – Polsha bilan urush.
1656-1658 – Shvetsiya bilan urush.
1661 yil – Kardisning Shvetsiya bilan tinchligi.
1662 yil – Moskvadagi tartibsizliklar («Mis qo’zg’oloni»).
1667 yil – Yangi savdo nizomi.
1667 yil – Andrusovo Polsha bilan sulh.
1668-1676 yillar – Solovetskiy monastiridagi qo’zg’olon.
1670 yil – N. Spafariya missiyasining Xitoyga jo’nab ketishi.
1670-1671 – Stepan Razin boshchiligidagi dehqonlar urushi.
1676-1681 – Turkiya bilan urush.
1676-1682 – Fyodor Alekseevich, podshoh.
1681 yil – Turkiya bilan Baxchisaroy tinchlik shartnomasi.
1682 yil – Streltsy qo’zg’oloni.
1582-1689 – yosh podshohlar Ivan va Pyotr davrida malika Sofiya regentligi.
1682-1725 – Pyotr I, podshoh (1721 yildan – imperator).
1686 yil – Polsha bilan «abadiy tinchlik».
1687 va 1689 – rus qo’shinlarining Qrimdagi yurishlari.
1689 yil – Xitoy bilan Nerchinsk shartnomasi.
1696 yil – Azovning qo’lga olinishi.
1700 – Turkiya bilan tinchlik shartnomasi.
1700-1721 – Shimoliy urush.
1703 yil – Sankt-Peterburgga asos solingan.
1703 yil 2 yanvar – Birinchi bosma gazeta «Vedomosti» nashr etildi.
1705-1706 – Astraxandagi xalq qo’zg’oloni.
1707-1708 – Kondraty Bulavin boshchiligidagi Donda qo’zg’olon.
1709 yil, 27 iyun – Poltava jangi.
1711 yil – Prut yurishi.
1711 yil – Senatning tashkil topishi.
1711-1765 yillar – M.V.Lomonosov.
1714 yil – Gangut dengiz jangi.
1718-1721 yillar – o’n bitta kollejning tashkil etilishi.
1719 yil – Mintaqaviy islohot.
1721 yil – Nystadtning Shvetsiya bilan tinchligi.
1721 yil – Rossiyaning imperiya deb e’lon qilinishi.
1722 yil – «Manbalar jadvali».
1722 yil – Hunarmandchilik ustaxonalarini tashkil etish to’g’risidagi farmon.
1722-1723 – Pyotr I ning fors yurishi.
1725 yil – Fanlar akademiyasining tashkil topishi.
1725-1730 – Birinchi Kamchatka ekspeditsiyasi.
1728 yil – Xitoy bilan Kyaxta shartnomasi.
1728-1766 yillar – I. I. Polzunov, universal bug ‘dvigatelining ixtirochilaridan biri.
1730-1740 – Anna Ivanovna, imperator; «Bironovizm».
1730-1800 – A. V. Suvorov.
1732 yil – Eron bilan Rasht shartnomasi.
1733-1743 yillar – Ikkinchi Kamchatka ekspeditsiyasi.
1735 yil – Eron bilan Ganja shartnomasi.
1735-1739 – Avstriya bilan ittifoqchilikda Turkiyaga qarshi urush.
1737-1799 – V. I. Bazhenov, arxitektor.
1738-1812 – M. F. Kazakov, arxitektor.
1739 yil – Turkiya bilan Belgrad tinchlik shartnomasi.
1741-1761 – Elizaveta Petrovna, imperator.
1743-1816 yillar – G. R. Derjavin.
1744-1818 yillar – N. I. Novikov.
1745-1792 – D. I. Fonvizin.
1749-1802 yillar – A. N. Radishchev.
1753 yil – Ichki bojxona to’lovlarini bekor qilish to’g’risidagi dekret.
1755 yil – Moskva universitetining tashkil etilishi.
1756-1762 – Rossiyaning etti yillik urushdagi ishtiroki.
1761-1762 – Pyotr III, imperator.
1762 yil – cherkov yerlarini sekulyarizatsiya qilish to’g’risidagi farmon.
1762-1796 – Ketrin II, imperator.
1767-1768 yillar – yangi Kodeksni ishlab chiqish komissiyasi.
1768-1774 – Turkiya bilan urush.
1773-1775 – Emelyan Pugachev boshchiligidagi dehqonlar urushi.
1774 yil – Kuchuk – Turkiya bilan Kaynardji tinchlik.
1775 yil – Zaporojye Sichning tugatilishi.
1780 yil – Qurolli betaraflik deklaratsiyasi.
1783 yil – Qrimning Rossiyaga qo’shilishi.
1783 yil – Georgievsk shartnomasi. Sharqiy Gruziyaning Rossiya protektorati ostiga o’tishi.
1783 yil – Ukrainada dehqonlarni qul qilish to’g’risidagi dekret.
1785 yil – «Dvoryanlarga berilgan nizom» va «Shaharlarga berilgan nizom».
1787-1791 – Turkiya bilan urush.
1788-1790 – Shvetsiya bilan urush.
1790 yil – Werelning Shvetsiya bilan tinchligi.
1791 yil, 29 dekabr – Iasining Turkiya bilan tinchligi.
Usmonlilar imperiyasi (Jumladan, BOLQONLAR)
1645-1669 – Turkiya va Venetsiya o’rtasida Krit uchun urush.
1651-yil — Janubiy Iroqdagi arab qabilalarining qoʻzgʻoloni.
1660 yil – Damashq Posho Ahmad Koprulu qo’shinlarining Livanga bostirib kirishi.
1676-1681 – Turkiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1681-1730 – Ahmad Nedim, turk shoiri.
1681 yil – Turkiya va Rossiya o’rtasida Baxchisaroy tinchligi.
1683-1698 – Turkiyaning Avstriya, Polsha, Venetsiya va 1686 yildan Rossiya bilan urushi.
1688 yil – Bolgariyaning shimoli-g’arbiy qismida qo’zg’olon.
1688-1689 – Serbiya va Makedoniyada qo’zg’olon.
1690-1701 yillar – Iroqdagi arab qabilalarining turk hukmronligiga qarshi qoʻzgʻoloni.
1697-1735 yillar – Chernogoriyada mitropolit Danila Petrovich Njegosh hukmronligi.
1699 yil – Turkiya va Avstriya, Polsha va Venetsiya o’rtasida Karlovits shartnomasi.
1700 – Turkiya va Rossiya o’rtasida tinchlik shartnomasi.
1703-1730 – Ahmad III, turk sultoni.
1710-1711 – Turkiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1711-yil — Ayn-Dorda turk qoʻshinlarining arablar tomonidan magʻlubiyatga uchrashi va turklarning Livandan quvgʻin qilinishi.
1722-1798 – Paisiy Hilendarskiy, bolgar publitsist va tarixchisi.
1723 yil – turklarning Gruziyaga bostirib kirishi.
1727 yil – Istanbulda birinchi bosmaxona ochildi.
1730-1731 yillar – Istanbulda shahar kambag’allari, hunarmandlar va yangichalar qo’zg’oloni.
1730-1754 – Mahmud I, turk sultoni.
1732-yil — Turkiya va Eron oʻrtasida Hamadon tinchligi.
1735-1739 – Turkiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1739 yil – Turkiya va Rossiya o’rtasida Belgrad tinchlik shartnomasi.
1742-1811 – Dosifey Obradovich, serb yozuvchisi, olimi va faylasufi.
1747-1788 yillar – Najdni (Arabiston) birlashtirish uchun vahhobiylar kurashi.
1747-1765 – Muhammad ibn Saud, Najd amiri.
1748-1833 – Adamantios Korais, yunon jamoat arbobi, olim va publitsist.
1754-1825 – Jabarti Abd ar-Rahmon, arab tarixi.
1757-1774 – Mustafo III, turk sultoni.
1757-1798 – Shayx Tolib, turk shoiri.
1768-1774 – Turkiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1769-1774 – Suriya va Falastinda turk zulmiga qarshi qoʻzgʻolon.
1769-yil — Mamluklar hukmdori Ali Bey (1769-1772) tomonidan Misr mustaqilligining e’lon qilinishi.
1770 yil – Chesma dengiz jangida turk floti mag’lubiyatga uchradi.
1772 yil – Misr ustidan turklar hukmronligi tiklandi.
1774 yil – Turkiya va Rossiya o’rtasida Kuchuk-Kaynardji tinchlik shartnomasi.
1774-1789 – Abdulhamid I, turk sultoni.
1787-1792 – Turkiya va Rossiya o’rtasidagi urush.
1792 yil, 9 yanvar – Jassi tinchligi.
Eron. ZAVQAZIYA VA O’RTA OSIYO
1599-1753 – Buxoro xonligida ashtarxoniylar sulolasi.
1645-1680 – Abdulaziz, Buxoro xoni.
17-asr, 1700-yillarning oʻrtalari — Turdi, oʻzbek shoiri.
1683-1685-yillar – Yetisuvning jungorlar tomonidan bosib olinishi.
1694-1722 – Husayn Safaviy, Eron shohi.
1637 — d. 1707-1711 yillar – Sayido Nasafiy, tojik shoiri.
1709-yil — Afgʻon Ghilzay qabilasining qoʻzgʻoloni. Qandahorning Safaviylar davlatidan qulashi.
1716-1723-yillar – Jungar feodallarining qozoqlarga qarshi yurishlari.
1722-yil — Isfaxonning afgʻonlar tomonidan bosib olinishi. Mir Mahmudning Eron shohi deb e’lon qilinishi.
1722-1729 yillar – Eronda afg’on xonlarining hukmronligi.
1726 yil – Eron va Turkiya o’rtasidagi urush.
1727 yil – Eron va Turkiya o’rtasida tinchlik shartnomasi.
1729-yil — Nodirxon afg‘on bosqinchilarini Erondan quvib chiqardi.
1731 yil – Kichik Juz va O’rta Juzning bir qismi Rossiya fuqaroligiga o’tkazildi.
1732 yil – Eron va Rossiya o’rtasida Rasht shartnomasi.
XVIII asr, 30-40 yillar – Armaniston, Gruziya, Ozarbayjon va Dog’iston xalqlarining Eron bosqinchilariga qarshi ozodlik harakati.
XVIII asr, 30-80 yillar – Maxtum-Quli, turkman shoiri.
1735 yil – Eron va Rossiya o’rtasida Ganja shartnomasi.
1736-1747 – Nodir, Eron shohi.
1738-1744 – Dog’istonda Nodirshohga qarshi qo’zg’olon.
1740-yil — Nodirshohning Hindiston va Oʻrta Osiyoga yurishlari.
XVIII asr, 40-yillarning boshlari – Jungar feodallarining qozoqlar yerlariga hujumining qayta boshlanishi.
XVIII asr — Mirzo Makdixon, eronlik tarixchi.
1747-yil — Afgʻoniston davlatining tashkil topishi.
1747-1773 – Ahmad Durroniy, Afg’on xoni.
1747-1760-yillar — Eronda feodal oʻzaro nizolar.
1753-1920 – Buxoro xonligida mang’itlar sulolasi.
1758 yil – Jungor davlatining Qing imperiyasi tomonidan bosib olinishi.
1760-1779 – Kerimxon Zend, Eron hukmdori.
1763 yil – Eron va Angliya o’rtasidagi birinchi tengsiz shartnoma.
1783-1797 – Botir Sirim Datov boshchiligidagi Kichik Juz qozoqlarining xalq antifeodal harakati.
1795-1797 – Og’a-Muhammad Qojar, Eron shohi.
Xitoy. SARQIY OSIYO
1644-yil — Gongjuda (Koreya) dehqonlar qoʻzgʻoloni.
1645 yil – Nankinning Manchu qo’shinlari tomonidan bosib olinishi.
1646 yil – Manjurlarning Sichuanga bostirib kirishi.
1646 yil – Chjetszyanda xalq militsiyasi va flotning manjurlarga qarshi kurashi.
1647 yil – Kantonning manjurlar tomonidan bosib olinishi.
1648-1652 yillar – Szyansi, Guandun, Sichuan, Shensi, Shansi, Gansu provinsiyalarida manjjurlarga qarshi shahar va dehqon qoʻzgʻolonlari.
1662-1722 – Kansi, Xitoy imperatori.
1673-1683 yillar – Xitoyning janubiy provinsiyalarida manjurlarga qarshi qoʻzgʻolon.
1674 yil – Manjurlarga qarshi kurashish uchun yashirin birodarlik tashkil etildi («Triadalar» – «Sanhexu»).
1689 yil – Xitoy va Rossiya o’rtasida Nerchinsk shartnomasi.
1716-1751 – Yaponiyada Syogun Yoshimun hukmronligi.
1720 yil – Kantonda Kohong savdo kompaniyasining tashkil etilishi.
1728 yil – Xitoy va Rossiya o’rtasida Kyaxta shartnomasi.
1757 yil – Xitoyning barcha portlari (Kantondan tashqari) tashqi savdo uchun yopildi.
1758-1759-yillar – Jungriya va Qashg‘ariyaning Qing imperiyasi tomonidan bosib olinishi.
1769 yil – Birmaning Xitoyga vassal qaramligining o’rnatilishi.
1772 yil – Yevropalik missionerlarning Xitoydan chiqarib yuborilishi.
1774-1775 yillar – Shandundagi manjurlarga qarshi qurolli qo’zg’olon, «Oq lotus» maxfiy jamiyati tomonidan uyushtirilgan.
1788-1790 – Xitoy qo’shinlarining Vetnamga bostirib kirishi. Vetnamning Xitoyga qaramligini tan olishi.
1796-1800 – Xitoyning Xubey, Xenan, Shansi, Sichuan, Gansu provinsiyalarida dehqonlar qoʻzgʻolonlari.
HINDISTON. Janubi-Sharqiy OSIYO MAMLAKATLARI. AVSTRALIYA VA OKEANİYA
1658-1707 – Aurangzeb, Hindiston padishahi.
1666-1678 yillar – Buyuk Mug’ullar hokimiyatiga qarshi afg’on qo’zg’olonlari.
1671-1772 yillar – Agra-Dehli oblasti jat dehqonlarining feodal va mug’ollarga qarshi qo’zg’oloni.
1674-1680 – Shivaji, Maxarashtra (Hindiston) hukmdori.
1674 yil – Yava va Madurada Trunjaya boshchiligida golland mustamlakachilariga qarshi xalq qo’zg’oloni.
1675-1708 – Govind Singx, sikx sektasining gurusi. Panjobda sikxlarning antifeodal kurashi.
1684 yil – Bantamda Gollandiya hukmronligining o’rnatilishi va inglizlarning Yavadan chiqarib yuborilishi.
XVII asr, oxiri – 1719 yil – Yavada Surapati boshchiligidagi golland mustamlakachilariga qarshi xalq qo’zg’oloni.
1710—1715 — Panjobda dehqonlar qoʻzgʻoloni.
1721-1740 – Baji Rao, Maratha shtatining Peshva.
1724-yil — Haydarobod mustaqil knyazligining vujudga kelishi.
XVIII asr, 30-yillar – Yirik Maratha knyazliklarining paydo bo’lishi.
1739-yil — Eron shohi Nodir qoʻshinlari tomonidan Dehlini egallash.
1740, 1750 – 1757 – Yava orolida golland va mahalliy feodallarga qarshi xalq qo’zg’olonlari.
1751—1761 — Panjobda afgʻon hukmronligi.
1752 yil – Trichinopoli (Hindiston) jangida inglizlar frantsuzlar ustidan g’alaba qozondi.
1757 yil – Plassey jangi. Bengalni ingliz Sharqiy Hindiston kompaniyasi tomonidan bosib olish.
1761 yil – Panipatda (Hindiston) afg’onlar bilan bo’lgan jangda maratlarning mag’lubiyati.
1761-yil — inglizlar Hindistondagi Fransiyaning Pondicherri koloniyasini egallab olishdi.
1763 yil – Bengaliyada inglizlarga qarshi qo’zg’olon.
1764 yil – Buxarda inglizlar tomonidan Oud navobi va afg’onlarning birlashgan kuchlarining mag’lubiyati.
1767-1769 – Maysor sultoni Hayder Alining inglizlar bilan urushi.
1768—1771, 1772—1775, 1776—1779 — ingliz dengizchisi D.Kukning Avstraliya va Polineziyaga uchta ekspeditsiyasi.
1769 yil – Birmaning Xitoyga vassal qaramligining o’rnatilishi.
1774-1785 – Uorren Xastings, Hindistondagi ingliz mulklarining general-gubernatori.
1775-1785-yillar – Bengaliyada Saniyasislar (“mulksizlar”) sektasi boshchiligida dehqonlarning inglizlarga qarshi qoʻzgʻoloni.
1782 yil – Marathalar va inglizlar o’rtasida Salbay tinchlik shartnomasi.
1782-1799 – Tipu Sulton, Mysor hukmdori.
1784 yil – Hindiston hukumati uchun Angliya parlamentining akti.
XVIII asr, 80-yillar – Avstraliyaning Angliya tomonidan mustamlaka qilinishining boshlanishi.
Amerika Qo’shma Shtatlari
1706-1790 – Benjamin Franklin.
1722-1803 – Samuel Adams, publitsist va davlat arbobi.
1732-1799 – Jorj Vashington.
1737-1809 – Tomas Pan, publitsist va siyosatchi.
1765 yil – Nyu-Yorkda Angliyaning Amerika koloniyalari vakillari kongressi. Koloniyalarda ingliz tovarlariga boykotning boshlanishi.
1765 yil – Amerika mustamlakalarida «Ozodlik o’g’illari» maxfiy inqilobiy tashkiloti tuzildi.
1765 yil – Amerika koloniyalarida hujjatlar va bosma nashrlarga shtamp yig’imi joriy etildi.
1767 yil – Taunshend qonuni Amerika koloniyalarida choy va boshqa ba’zi tovarlar importiga bojlar kiritdi.
1770 yil – Bostonda ingliz qo’shinlari bilan qonli to’qnashuv.
1772 yil – Bostonda birinchi yozishmalar qo’mitasi tuzildi.
1773 yil, dekabr – Bostondagi ingliz Sharqiy Hindiston kompaniyasidan choy yukini yo’q qilish («Boston choy partiyasi»).
1774 yil, 5 sentyabr – 26 oktyabr – Amerika koloniyalari vakillarining birinchi kontinental kongressi.
1775-1783 yillar – Mustaqillik uchun urush. Amerika Qo’shma Shtatlarining tashkil etilishi.
1775 yil, aprel – Leksington va Konkordda isyonchi qo’shinlarning ingliz qo’shinlari ustidan g’alabasi.
1775 yil – Amerika koloniyalarining ikkinchi kontinental kongressi.
1776 yil 4 iyul – Amerika Qo’shma Shtatlarining Mustaqillik Deklaratsiyasi.
1777 yil, 19 oktyabr – Saratogada ingliz generali Burgoynning taslim bo’lishi.
1778 yil – Frantsiya va Amerika Qo’shma Shtatlari o’rtasida ittifoq va savdo shartnomasi.
1778 yil – «Konfederatsiya moddalari».
1780 yil – Rossiya va boshqa mamlakatlar tomonidan «qurolli betaraflik» e’lon qilindi.
1781 yil, oktyabr – Yorktaunda ingliz generali Kornuollis armiyasining taslim bo’lishi.
1783 yil, sentyabr – Angliya bilan Versal shartnomasi. Angliyaning AQSh mustaqilligini tan olishi.
1786-1787 – Massachusets shtatida Daniel Sheys boshchiligidagi qo’zg’olon.
1787 yil – AQShning ikkinchi Konstitutsiyasi (1789 yilda kuchga kirgan).
1789 yil – Amerika Kongressi Konstitutsiyaga – Huquqlar Billiga tuzatishlar kiritdi.
1793 yil – Eli Uitni paxta tozalash mashinasini ixtiro qildi.